Jak umorzyć kredyt w banku i kiedy można to zrobić?

Jest to rozwiązanie, które warto rozważyć i dowiedzieć się więcej na jego temat, aczkolwiek nie każdy będzie miał możliwość skorzystania z niego. W takim razie, jakie są warunki umorzenia kredytów i czy trudno jest je spełnić? Czy umorzenie kredytu wywołuje skutki podatkowe (a jeśli tak i będzie trzeba zapłacić podatek od umorzenia kredytu, to czy mimo wszystko się opłaca)? Wszystkie najważniejsze informacje w tym zakresie zostały zebrane poniżej.

Umorzenie kredytów to nic innego, jak odstąpienie przez bank od żądania ich spłaty. Inaczej mówiąc, wierzyciel wie, że ma prawo do określonej kwoty, ale decyduje się zwolnić dłużnika od jej spłaty. Co istotne, takie umorzenie z zasady nie jest odwracalne (ważnym wyjątkiem jest tutaj jednak warunkowe umorzenie długów w toku upadłości konsumenckiej), a więc, jeśli zobowiązanie zostanie umorzone, można przestać martwić się jego spłatą.

Można się zastanawiać, czy bank może umorzyć kredyt, czy też tego typu operacja jest w jakiś sposób prawnie uniemożliwiona. Otóż faktycznie istnieje taka opcja, natomiast instytucja finansowa może sama określić, w jakich przypadkach i czy w ogóle jest skłonna kredyty umarzać. Możliwe jest zarówno umorzenie kredytu konsumenckiego (np. gotówkowego, samochodowego), jak i umorzenie spłaty kredytu mieszkaniowego.

Oprócz takiej opcji, jak całkowite umorzenie kredytu bankowego, dopuszczalne jest jeszcze umorzenie częściowe – czy to umorzenie kapitału, czy umorzenie odsetek od kredytu. Zarówno tych naliczonych w ramach standardowego toku spłaty zobowiązania, jak i tych związanych z opóźnieniem w spłacie długu (w takim wypadku możemy mówić o umorzeniu odsetek karnych od kredytu).

Wyjątkiem od zasady uznaniowości umorzenia kredytu jest kilka ściśle określonych sytuacji, w których bank w ogóle nie ma wyboru i kredyt musi zostać umorzony, czy to częściowo, czy w całości – przede wszystkim tyczy się to kredytu studenckiego, co zostanie omówione szczegółowo w dalszej części tego artykułu.

Bank może zdecydować się na umorzenie kredytu gotówkowego lub hipotecznego chociażby wtedy, gdy kredytobiorca znajduje się w trudnej sytuacji i nic nie wskazuje na to, aby miała się ona polepszyć (np. z uwagi na chorobę stał się trwale niezdolny do pracy).

Podobnie w przypadku, gdy kredytobiorca zmarł, a jego spadkobiercy przykładowo stracili dobytek w skutek katastrofy naturalnej. Trzeba jednak być świadomym że, jak już wspomniano powyżej, to, czy takie argumenty zostaną zaakceptowane, zależy w pełni od kryteriów przyjętych przez dany bank.

Problemy finansowe to jednak nie jedyna sytuacja, w której umorzenie kredytu w banku jest możliwe. W przypadku kredytu studenckiego faktycznie istnieje szereg z góry ustalonych warunków, po spełnieniu których zagwarantowane jest częściowe (dobre wyniki w nauce, trudna sytuacja życiowa) lub pełne (śmierć kredytobiorcy, trwała niezdolność do spłaty zobowiązania, wyczerpanie możliwości dochodzenia zwrotu należności) umorzenie kredytu.

Kolejnym istotnym przykładem jest także umorzenie odsetek kredytu mieszkaniowego zaciągniętego we frankach szwajcarskich. Po opublikowaniu przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kluczowego wyroku w sprawie kredytów frankowych, polskie banki coraz chętniej zawierają ugody z tzw. frankowiczami. Na mocy tych ugód ma miejsce często umorzenie części kredytu, a także jego „odfrankowienie” (przewalutowanie na złotówki).

Jeśli uważamy, że spełniamy przesłanki ku umorzeniu kredytu bankowego, pojawi się kolejne pytanie: jak umorzyć kredyt w banku? Z reguły proces ten sprowadza się do skierowania pisemnej prośby do banku o umorzenie kredytu (z wyjątkiem części wniosków o umorzenie kredytu studenckiego, które trzeba kierować do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego).

Wniosek o umorzenie odsetek od kredytu lub całości zobowiązania można zanieść do placówki banku, warto również sprawdzić, na jaki adres bank przyjmuje tego typu wnioski listownie. Niektóre instytucje pozwalają również na przesyłanie pewnych typów wniosków za pośrednictwem swoich serwisów transakcyjnych lub aplikacji mobilnych.

Odpowiedź na pytanie, jak napisać wniosek o umorzenie kredytu będzie różniła się w zależności od tego, z jakiego powodu chcemy, aby doszło do umorzenia. Jeśli interesuje nas umorzenie kredytu przez bank z powodu trudnej sytuacji (z wyjątkiem kredytu studenckiego), musimy sprawdzić, czy dana instytucja ma już jakiś gotowy wzór wniosku o umorzenie spłaty kredytu lub jego części.

Jeśli gotowe podanie o umorzenie kredytu nie jest dostępne, nic nie stoi na przeszkodzie, aby skorzystać ze wzoru dostępnego w Internecie lub napisać je własnoręcznie. Nie można jedynie zapomnieć o kilku najważniejszych elementach, takich jak wskazanie danych własnych i danych banku, a także kredytu, który ma zostać umorzony, sformułowanie prośby i jej uzasadnienie. Podanie o umorzenie kredytu bankowego powinno ponadto zostać opatrzone własnoręcznym podpisem.

Wyjątkiem jest tutaj prośba o umorzenie części kredytu studenckiego lub jego całości przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z powodu trudnej sytuacji życiowej lub trwałej niezdolności spłaty zobowiązania. Tego typu prośba o umorzenie kredytu musi być wniesiona za pośrednictwem specjalnego wniosku dostępnego do pobrania na stronie rządowej.

Podatek od umorzenia kredytu hipotecznego (lub innego) to bardzo ważny aspekt umorzenia kredytu, o którym trzeba pamiętać. Nie każdy zdaje sobie sprawę z faktu, że, kiedy bank umarza mu część lub całość zobowiązania, to kredytobiorca osiąga dochód, mimo że żadne pieniądze nie trafiają do jego kieszeni. Z czego to wynika?

Gdyby nie umorzenie kredytu lub jego rat, konieczne byłoby poniesienie dodatkowych kosztów. Jeśli kredytobiorca nie musi w ogóle spłacać kolejnych rat lub są one niższe, to zachowuje dla siebie pieniądze, które przeznaczyłby na spłatę rat. Ergo, zyskuje – a wszelkiej maści zyski podlegają w Polsce opodatkowaniu. Nie ma tu znaczenia, czy bierzemy pod lupę, jak ma się do siebie umorzenie części kredytu hipotecznego a podatek, czy też umorzenie całości – tak czy inaczej można mówić o dochodzie.

Dochód ten trzeba wskazać w rocznym zeznaniu podatkowym i zapłacić od niego odpowiedni podatek. Są jednak od tej reguły liczne wyjątki, z którymi warto się zapoznać, ponieważ może się okazać, że w danym przypadku obowiązuje zaniechanie poboru podatku od umorzenia kredytu (czyli, inaczej mówiąc, podatku nie trzeba płacić).

Jak już wspomniano, na umorzenie kredytu (a właściwie umorzenie części kredytu hipotecznego) mogą liczyć między innymi tzw. frankowicze. Umorzone kwoty mogą sięgać setek tysięcy złotych, co potencjalnie generowałoby obowiązek przekazania fiskusowi nawet dziesiątek tysięcy złotych w podatkach.

Sytuacja finansowa frankowiczów, nadszarpnięta już z reguły wieloletnią spłatą wysokich rat, mogłaby nie pozwolić na tego typu wydatek. Dlatego również i w tej sytuacji zdecydowano się na zaniechanie poboru podatku od umorzenia kredytu. Tego typu rozwiązanie funkcjonowało już w 2021 roku i zostało przedłużone, w związku z czym zaniechanie poboru podatku od umorzenia kredytu w 2022 wciąż obowiązuje.

Umorzenie kredytu, czy to hipotecznego, czy innego, to prawdziwy temat-rzeka. Jest szczególnie warty zainteresowania dla kredytobiorców, którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej i chcą polubownie rozwiązać problem ze spłatą zobowiązań w terminie. Niestety, trzeba mieć na uwadze, że bank może się nie zgodzić na umorzenie kredytów (z wyjątkiem kredytów studenckich, dla których prawo wyraźnie określa okoliczności, w których zobowiązanie musi zostać umorzone).Dobrze napisany wniosek o umorzenie kredytu, który przejrzyście i rzetelnie przedstawia okoliczności sprawy to wobec tego podstawa. Co więcej, jeśli chcemy, aby nasze pismo do banku o umorzenie kredytu zostało rozpatrzone pozytywnie, zwykle nie obędzie się bez dołączenia szeregu załączników. Inna ważna kwestia to umorzenie kredytu a podatek dochodowy – może się okazać, że będzie trzeba go zapłacić, a im wyższa kwota umorzenia, tym bardziej będzie to dotkliwe obciążenie.