Czy wcześniejsza spłata kredytu się opłaca? Sprawdzamy!

„Chcę spłacić kredyt wcześniej, ale jak to zrobić?” – to pytanie, które pojawia się zawsze wtedy, gdy na koncie pojawiają się dodatkowe środki. Jak można szybko spłacić kredyt gotówkowy lub hipoteczny? Na przykład dzięki premii w pracy, sprzedaży mieszkania czy oszczędnościom gromadzonym przez lata. Wizja uwolnienia się od miesięcznych rat brzmi interesująco, ale czy opłaca się spłacać kredyt wcześniej? Tak, bo wcześniejsza spłata oznacza niższe koszty całkowite, a bank ma mniej czasu na naliczanie odsetek.

Zanim jednak przelejesz całą kwotę na spłatę, przyjrzyj się warunkom umowy. Część banków zastrzega sobie prawo do pobrania dodatkowej prowizji, a w niektórych sytuacjach bardziej opłaca się nadpłata kapitału niż całkowita spłata kredytu. Jeśli zastanawiasz się, czy nadpłata kredytu się opłaca bardziej niż spłata całości, warto porównać oba warianty i ich wpływ na koszty.

Obowiązujące przepisy jasno mówią, że jeśli spłacisz kredyt gotówkowy przed terminem, masz prawo do proporcjonalnego zwrotu kosztów związanych z jego udzieleniem. To znaczy, że bank powinien Ci oddać część prowizji, opłat administracyjnych, a nawet składek ubezpieczeniowych. Zwrot obejmuje tę część kosztów, która przypada na skrócony czas obowiązywania umowy, czyli okres od dnia faktycznej spłaty do daty końcowej wskazanej w harmonogramie spłaty kredytu, który otrzymałeś od banku.

W praktyce jest to jednoznaczne z tym, że jeśli zaciągnąłeś kredyt na 48 miesięcy, a spłaciłeś go po 24 miesiącach, bank powinien zwrócić Ci połowę prowizji i innych kosztów rozłożonych w czasie. Ale pamiętaj, że zwrot często nie następuje automatycznie – wymaga złożenia stosownego wniosku w banku. Instytucja ma następnie 14 dni na rozliczenie nadpłaty i przekazanie należnej kwoty na Twoje konto.

Wcześniejsza spłata kredytu a odsetki – jak to wygląda w praktyce? Odsetki w kredycie naliczane są od aktualnego salda kapitału i wygasają w momencie spłaty całego zadłużenia. Oznacza to, że bank nie ma prawa pobierać odsetek za okres po spłacie kredytu – a więc nie płacisz tych kosztów, które wynikałyby z dalszych rat. Zwrot „odsetek” w tym przypadku polega więc nie na oddaniu pieniędzy, które już zapłaciłeś, ale na tym, że bank musi proporcjonalnie obniżyć całkowity koszt kredytu o część przypadającą na niewykorzystany okres.

Przykład:

Załóżmy, że wziąłeś kredyt gotówkowy na 20 000 zł na 5 lat (60 miesięcy), a całkowity koszt odsetek zgodnie z harmonogramem miał wynieść 6000 zł. Po 24 miesiącach spłaciłeś całość kapitału. Do tego momentu zapłaciłeś już część odsetek od faktycznie pozostającego kapitału. Dzięki wcześniejszej spłacie nie zapłacisz odsetek za pozostałe 36 miesięcy – czyli realnie zaoszczędzisz kwotę, która w harmonogramie przypadała na ten okres. W uproszczeniu można przyjąć, że bank proporcjonalnie pomniejsza całkowity koszt kredytu (w tym odsetki) o część przypadającą na niewykorzystany czas, co w tym przykładzie oznacza około 3600 zł. W rzeczywistości kwota ta może się różnić, ponieważ wysokość odsetek w ratach zmienia się wraz ze spłatą kapitału.

Czasem zdarza się, że banki odmawiają proporcjonalnego zwrotu prowizji czy innych kosztów po wcześniejszej spłacie kredytu np. konsumenckiego, zwłaszcza jeśli chodzi o prowizję za udzielenie kredytu. W takiej sytuacji masz kilka możliwości, choć warto rozpocząć od tej najprostszej, czyli złożenia pisemnej reklamacji, w której powołasz się na ustawę o kredycie konsumenckim (art. 49) oraz na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-383/18, który potwierdził obowiązek zwrotu wszystkich kosztów w proporcji do skróconego okresu kredytowania.

Pamiętaj, że bank jest zobowiązany do szczegółowego przedstawienia, jak obliczył kwotę zwrotu. Musi wskazać, które elementy kosztów uwzględnia. Jeśli reklamacja zostanie odrzucona, nie kończ walki, a zamiast tego zgłoś sprawę do Rzecznika Finansowego lub złóż skargę do UOKiK. Obie instytucje wielokrotnie potwierdzały, że banki mają obowiązek proporcjonalnego zwrotu kosztów.

A gdy to nadal nie pomoże, pozostaje droga sądowa. Co dla Ciebie istotne, w podobnych sprawach konsumenci bardzo często wygrywają, ponieważ orzecznictwo w Polsce i UE jest jednoznaczne. Na szczęście najczęściej sama reklamacja z powołaniem się na przepisy i wyroki sądów skłania bank do zmiany stanowiska.

Zastanawiasz się, czy wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego, gotówkowego lub innego wpływa na zdolność kredytową? Z pewnością ma znaczenie, ale nie do końca tak, jak się wydaje. Najważniejsza jest zgoda na przetwarzanie danych po zakończeniu kredytu – bez niej BIK nie będzie miał podstaw, by dalej korzystać z Twoich informacji, chyba że miałeś poważne opóźnienia w spłatach (powyżej 60 dni).

Ta zgoda jest ważna i opiera się na przepisach bankowych. Dzięki niej Twoja dobra historia kredytowa może „żyć” dalej i poprawiać Twój scoring nawet po spłacie całego długu. Czyli mówiąc krótko: jeśli wyrazisz zgodę, wcześniejsza spłata kredytu to dla BIKu jasny sygnał, że jesteś solidnym klientem, co działa na Twoją korzyść.

Dzięki wcześniejszej spłacie kredytu najprawdopodobniej sporo zaoszczędzisz na całkowitych kosztach zobowiązania. Wynika to z tego, że kredyt to nie tylko pożyczona kwota, ale również koszty dodatkowe i odsetki, które naliczają się za każdy dzień korzystania z pieniędzy. Im szybciej spłacisz całość lub jej część, tym mniej kosztów dodatkowych i odsetek zostanie dołączonych do Twojego długu. Pozwala to skrócić okres kredytowania i zapłacić mniej niż planowałeś na początku. Warto jednak pamiętać, że niektóre banki mogą naliczać opłaty za wcześniejszą spłatę, dlatego warto wcześniej sprawdzić warunki umowy.