Czym jest stopa referencyjna NBP?
Co to jest stopa referencyjna NBP? To jedna z głównych stóp procentowych obowiązujących w Polsce, obok stopy lombardowej, depozytowej, redyskontowej weksli i dyskontowej weksli, ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej.
Jest to wskaźnik rentowności bonów pieniężnych, które służą do prowadzenia operacji na otwartym rynku. Narodowy Bank Polski określa warunki sprzedaży i zakupu tych bonów, a zmiany stopy referencyjnej mają bezpośredni wpływ na rynek międzybankowy. W konsekwencji oddziałują też na oprocentowanie kredytów i pożyczek z oprocentowaniem zmiennym, co ma znaczenie zarówno dla osób prywatnych, jak i firm.
Odsetki ustawowe za opóźnienie – jak się je oblicza?
Jeżeli w umowie nie określono wysokości odsetek za opóźnienie, obowiązuje wysokość wynikająca ze stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (NBP) powiększonej o 5,5 punktu procentowego. Oznacza to, że aktualna stopa referencyjna NBP jest podstawą do naliczania odsetek ustawowych w przypadku zwłoki w spłacie zobowiązań kredytowych lub innych świadczeń pieniężnych.
Odsetki te znajdują zastosowanie przede wszystkim:
- jako maksymalna wysokość odsetek, które można naliczyć w przypadku opóźnienia w płatności,
- w umowach, w których nie wskazano jednoznacznie wysokości ani sposobu naliczania odsetek karnych.
Pozyskaj finansowanie przy minimum formalności i bez stresu!
Specjaliści Spłaty Pożyczek przeprowadzą Cię krok po kroku przez cały proces kredytowy: od znalezienia najlepszej oferty, przez złożenie wniosku i negocjacje warunków z instytucją finansową, aż po podpisanie umowy.
Jakie są podstawowe stopy procentowe? Lista
Stopa referencyjna w Polsce nie jest jedyną, która obowiązuje w naszym kraju. Podstawowe stopy procentowe to:
- stopa lombardowa,
- stopa depozytowa,
- stopa dyskontowa weksli,
- stopa redyskontowa weksli.
Ogólnie RPP normuje zatem pięć stóp, a wszystko w celu kontrolowania i regulowania ilości pieniędzy, jakie znajdują się w obiegu.
Jaka jest wysokość stopy referencyjnej w Polsce?
Wysokość stopy referencyjnej NBP zmienia się i jest aktualizowana co pewien czas. Informacje o aktualnych stawkach znajdziesz zawsze m.in. na oficjalnej stronie internetowej NBP. Podstawowe stopy procentowe zgodnie z aktualizacją z dnia 6 listopada 2025 r. kształtują się następująco:
Wysokość stopy procentowej ma bezpośredni wpływ na ceny operacji bankowych, jakie mają miejsce na rynku. Służy m.in. do:
- szacowania wartości pomocy de minimis,
- ustalania wysokości odsetek karnych za nieterminowe spłaty,
- określania stóp procentowych przy kredytach hipotecznych, kredytach gotówkowych i innych ze zmiennym oprocentowaniem.
Stopy referencyjne Narodowego Banku Polskiego nie są stałe, lecz zmienne, co ma znaczenie dla oprocentowania produktów depozytowych oraz kredytowych.
W jaki sposób ustalana jest stopa referencyjna i od czego zależy jej wysokość?
Stopy procentowe Banku Centralnego, w tym stopa referencyjna NBP, są ustalane w sposób jawny przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP) na podstawie analiz ekonomicznych i gospodarczych. Pod uwagę brane są m.in.: poziom inflacji, tempo wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynku pracy, kurs złotego oraz globalne trendy finansowe.
Celem ustalania stopy referencyjnej jest utrzymanie stabilności cen, a pośrednio – wpływ na koszty kredytów, pożyczek i depozytów w Polsce. Wyższa stopa ma spowolnić nadmierną inflację poprzez droższy kredyt, a niższa – pobudzić gospodarkę, ułatwiając dostęp do tańszego finansowania.
W jaki sposób stopa procentowa NBP wpływa na kredyty?
Zmiany stóp procentowych ustalanych przez Narodowy Bank Polski mają realny wpływ na wysokość rat kredytów i pożyczek. Podwyżka stopy referencyjnej sprawia, że banki płacą więcej za pozyskanie środków, co z kolei przekłada się na wyższe oprocentowanie kredytów o zmiennej stopie. W efekcie miesięczne raty takich zobowiązań rosną, a całkowity koszt kredytu może znacząco wzrosnąć.
Dla kredytów hipotecznych i gotówkowych o zmiennym oprocentowaniu wysokość raty jest zwykle powiązana ze wskaźnikiem referencyjnym, takim jak WIBOR, który reaguje na decyzje Rady Polityki Pieniężnej. Nawet niewielka zmiana stopy NBP może oznaczać kilkadziesiąt lub kilkaset złotych różnicy w miesięcznej racie w zależności od kwoty i okresu kredytu.
W przypadku nowych pożyczek wyższe stopy procentowe oznaczają wyższy całkowity koszt finansowania, co często skutkuje większymi ratami lub koniecznością wydłużenia okresu spłaty.
Jak zmieniała się stopa referencyjna NBP w ostatnich latach?
W ostatnich latach stopa referencyjna NBP ulegała znacznym zmianom. W maju 2020 roku wynosiła 0,10% [źródło: https://nbp.pl/podstawowe-stopy-procentowe-archiwum/], pozostając na historycznie niskim poziomie z powodu pandemii i stymulacji gospodarki.
W 2022 roku Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła serię podwyżek, odpowiadając na rosnącą inflację – stopa referencyjna wzrosła do 6,75% pod koniec roku. W 2023 roku nastąpiły pierwsze obniżki, a aktualna wysokość stopy referencyjnej NBP wynosi 4,25%. Zmiany te mają bezpośredni wpływ na oprocentowanie kredytów i pożyczek w Polsce, kształtując wysokość rat oraz całkowity koszt zobowiązań finansowych.
