Czym jest poręczenie cywilne?
Poręczenie cywilne to forma zabezpieczenia, w której poręczyciel zobowiązuje się spłacić dług, jeśli dłużnik nie wywiąże się ze swojego zobowiązania. Wynika to z art. 876 §1 Kodeksu cywilnego. Poręczenie może dotyczyć nie tylko kredytów i pożyczek, ale również innych zobowiązań prawnych, w tym alimentacyjnych czy odszkodowawczych. Prawo dopuszcza także tzw. podporęczenie, czyli poręczenie za poręczyciela. Poręczenie może być odpłatne lub nieodpłatne, przy czym z mocy prawa uznaje się je za nieodpłatne, jeśli strony nie postanowią inaczej.
Jakie prawa i obowiązki ma poręczyciel zgodnie z kodeksem cywilnym?
Poręczyciel zobowiązuje się do spłaty długu, jeśli dłużnik nie wykona zobowiązania. Odpowiada wobec wierzyciela na takich zasadach, jakie zostały określone w umowie poręczenia – może to być odpowiedzialność pełna, częściowa lub ograniczona do określonego czasu.
Zgodnie z kodeksem cywilnym poręczyciel ma prawo:
- podnosić wszystkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi (np. przedawnienie, nieważność umowy),
- domagać się od wierzyciela informacji o opóźnieniach w spłacie długu,
- żądać od dłużnika zwrotu wszystkiego, co zapłacił za niego (tzw. roszczenie regresowe),
- korzystać z ograniczeń poręczenia, jeśli zostały wpisane do umowy (np. limit kwoty, okres odpowiedzialności).
Do obowiązków poręczyciela należą:
- spełnienie świadczenia na rzecz wierzyciela, jeśli dłużnik nie zapłaci,
- poinformowanie dłużnika o dokonanej spłacie, aby zapobiec podwójnej zapłacie,
- współdziałanie z wierzycielem, gdy wymaga tego skuteczna realizacja poręczenia.
Poręczenie cywilne pozostaje ważne również po śmierci dłużnika — jego zobowiązania przechodzą na spadkobierców, a odpowiedzialność poręczyciela trwa w niezmienionym zakresie.
Uzyskaj finansowanie przy minimum formalności i bez stresu!
Nasi specjaliści przeprowadzą Cię przez cały proces kredytowania – od znalezienia dostępnych ofert i wyboru najkorzystniejszej, aż po podpisanie umowy kredytowej.
Jakie zarzuty może podnieść poręczyciel wobec wierzyciela?
Prawo pozwala poręczycielowi bronić się przed roszczeniami wierzyciela w bardzo szerokim zakresie. Zgodnie z art. 883 KC może on powołać się na wszystkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi głównemu, nawet jeśli dłużnik z nich zrezygnował lub uznał dług. Oznacza to, że poręczyciel może wskazać np. że:
- termin spłaty jeszcze nie nadszedł,
- wierzyciel sam nie wykonał świadczenia, do którego był zobowiązany,
- szkoda powstała z winy lub współwiny wierzyciela,
- świadczenie, którego domaga się wierzyciel, ma wady,
- roszczenie jest przedawnione,
- dług został już częściowo lub całkowicie spłacony.
Poręczyciel ma również prawo korzystać z zarzutów przysługujących tylko jemu, czyli tzw. zarzutów osobistych. Mogą one dotyczyć np.:
- błędów w jego własnym oświadczeniu woli,
- upływu terminu, w którym był związany umową,
- przedawnienia roszczeń kierowanych przeciwko niemu,
- możliwości potrącenia wierzytelności.
Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy dłużnik umiera. W takim przypadku poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenia odpowiedzialności, które chronią spadkobierców – te zastrzeżenia przysługują tylko im, a nie poręczycielowi.
Kiedy poręczyciel przestaje być zobowiązany zgodnie z kodeksem cywilnym?
Poręczyciel przestaje odpowiadać wobec wierzyciela w momencie, gdy:
- Dług zostaje spłacony przez dłużnika lub inny podmiot – zarówno w całości, jak i w zakresie odpowiadającym poręczeniu.
- Ograniczenie odpowiedzialności wynikające z umowy poręczenia lub prawa zostaje osiągnięte – np. poręczenie było ograniczone kwotowo lub czasowo.
- Ustaje zobowiązanie dłużnika głównego – np. wskutek przedawnienia roszczenia lub zwolnienia przez wierzyciela.
- Poręczenie zostaje odwołane lub wygasa zgodnie z postanowieniami umowy – jeśli strony przewidziały taką możliwość.
Dodatkowo poręczyciel nie odpowiada za roszczenia powstałe po wygaśnięciu jego zobowiązania. Warto też pamiętać, że jeśli poręczyciel spłacił dług za dłużnika, nabywa prawo do roszczenia regresowego wobec dłużnika, czyli może domagać się zwrotu od niego wypłaconej kwoty.
Wzór poręczenia osób trzecich według prawa cywilnego
Poręczenie osób trzecich według prawa cywilnego, ze względu na szeroki zakres zastosowania nie posiada jednego, odgórnie ustalonego wzoru. Należy zaznaczyć, iż ustawodawca przewidział jednak, iż powinno być sporządzone w formie pisemnej. Umowa poręczenia powinna zawierać:
- pełne dane dłużnika głównego oraz poręczyciela,
- wskazanie osoby dłużnika głównego,
- dane dotyczące zobowiązania, wobec którego następuje poręczenie,
- wskazanie wysokości kwoty poręczenia,
- wskazanie okresu poręczenia.
Należy pamiętać, iż poręczenie jest formą zabezpieczenia przewidzianą w prawie prywatnym, dlatego też może zawierać szereg innych postanowień, które będą zabezpieczać interes jednej ze stron. Jednym z takich zapisów, zabezpieczających interesy wierzyciela może być przykładowo dotycząca tego, iż za spłatę zobowiązania poręczyciel odpowiada jedynie w przypadku bezskutecznej egzekucji komorniczej. Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której wierzyciel, bez wyczerpania standardowej drogi windykacyjnej, będzie dochodził należności od poręczyciela.
Można stwierdzić zatem, iż kredyt z poręczycielem powoduje przeniesienie części ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika na poręczyciela. Podpisując zatem umowę poręczenia – niezależnie od tego, w jakiej roli występujemy – warto dobrze zapoznać się z jej warunkami, a wszelkie wątpliwości skonsultować ze specjalistą.
