Na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne? Odpowiadamy!

Co to jest postępowanie restrukturyzacyjne? To procedura pozwalająca firmie w trudnej sytuacji finansowej uniknąć ogłoszenia upadłości. Ustawa Prawo restrukturyzacyjne dokładnie określa przebieg postępowania restrukturyzacyjnego. Celem jest zawarcie układu z wierzycielami, czyli wspólne wypracowanie nowych warunków spłaty długów. W praktyce może to oznaczać odroczenie terminu płatności, rozłożenie zobowiązań na raty, redukcję zadłużenia, a nawet częściowe jego umorzenie – wszystko zależy od rodzaju postępowania i stanowiska wierzycieli. Co ważne, firma zyskuje ochronę przed egzekucją komorniczą i może nadal prowadzić działalność.

Wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego w Polsce obejmuje kilka etapów. W zależności od trybu (postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, sanacja) przebieg może się różnić, ale główne kroki są podobne:

• przygotowanie do restrukturyzacji – analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, ocena zagrożenia niewypłacalnością. Później następuje wybór właściwego trybu postępowania, przygotowanie propozycji układowych i wybór doradcy restrukturyzacyjnego,
• złożenie wniosku do sądu (lub zawarcie umowy w trybie uproszczonym) – we wniosku przedsiębiorca przedstawia sytuację firmy, wierzycieli i propozycje układowe. Następnie sąd ocenia formalną poprawność wniosku i przesłanki do otwarcia postępowania. W uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu przedsiębiorca podpisuje umowę z doradcą i ogłasza otwarcie postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,
• otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego – sąd wydaje postanowienie o otwarciu postępowania i powołuje nadzorcę sądowego lub zarządcę. Od tego momentu przedsiębiorca korzysta z ochrony przed egzekucją i możliwości zawieszenia spłaty części zobowiązań,
• ustalenie listy wierzytelności – sporządzana jest lista wierzycieli i wysokość ich wierzytelności. Dopuszczalne są spory i zgłaszanie sprzeciwów,
• głosowanie nad układem – wierzyciele głosują nad propozycjami układowymi. Układ przyjmowany jest, jeśli odpowiednia większość głosów zostanie oddana „za” (większość głosów i 2/3 sumy wierzytelności w każdej grupie),
• zatwierdzenie układu przez sąd – sąd bada zgodność układu z prawem i interesem wierzycieli. Po zatwierdzeniu układ staje się wiążący dla wszystkich wierzycieli objętych restrukturyzacją,
• wykonywanie układu – przedsiębiorca realizuje postanowienia układu (np. spłaty w ratach, redukcję zadłużenia, restrukturyzację majątku). Nadzorca sądowy kontroluje realizację postępowania,
• zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego – następuje po wykonaniu układu. Jeśli układ nie jest wykonywany – sąd może go uchylić, co zwykle prowadzi do upadłości.

Restrukturyzacja jest sensowna, gdy:

• firma jest zagrożona niewypłacalnością lub już niewypłacalna, ale nadal ma potencjał biznesowy,
• przedsiębiorstwo ma realną możliwość poprawy sytuacji finansowej po odciążeniu z długów,
• można wynegocjować niższe raty, redukcję zadłużenia, umorzenie części odsetek,
• wierzyciele mogą skorzystać bardziej na układzie niż na upadłości,
• istnieje szansa na przeprowadzenie działań naprawczych, np. zmiana struktury kosztów, sprzedaż zbędnych aktywów, zmiana modelu biznesowego,
• zależy Ci na ochronie przed egzekucjami i spokojnym czasie na naprawę sytuacji,
• ważna jest ochrona reputacji firmy i miejsc pracy.

Ale oczywiście są sytuacje, w których restrukturyzacja staje się niewystarczająca i konieczna jest upadłość. Ta jest właściwa, gdy:

• firma nie ma szans na odbudowę działalności, nie ma rynku, kluczowych kontraktów czy przewag konkurencyjnych,
• zadłużenie jest zbyt duże, a wierzyciele nie zgodzą się na układ,
• brak środków na bieżące koszty działalności, nawet w okresie restrukturyzacji,
• aktywa firmy wystarczą na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, ale nie ma sensu ich utrzymywać w działalności,
• przedsiębiorca chce definitywnie zakończyć działalność i uniknąć dalszego narastania zobowiązań.

Polskie prawo udostępnia cztery typy postępowań restrukturyzacyjnych. Każde z nich daje ochronę przed wierzycielami, ale różni się stopniem ingerencji sądu i elastycznością dla dłużnika.

Jest to chętnie wybierane rozwiązanie ze względu na szybkość, niskie koszty czy chociażby to, że kontrola nad firmą pozostaje u przedsiębiorcy. Ale nie zawsze się sprawdza – wymaga dużego zaufania wierzycieli, sprawdza się głównie przy mniejszej liczbie sporów.

• Najbardziej elastyczna i uproszczona forma.
• Dłużnik zawiera umowę z doradcą restrukturyzacyjnym (nadzorcą układu).
• Sam zbiera głosy wierzycieli nad układem.
• Sąd wkracza dopiero przy zatwierdzeniu układu.
• Od 2020 r. dostępny jest też wariant uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu, który daje automatyczną ochronę przed egzekucją po ogłoszeniu w MSiG.

To również dość szybkie rozwiązanie, zapewnia skuteczną ochronę przed egzekucją, ale może nie sprawdzić się przy większych sporach z wierzycielami.

• Prowadzone przed sądem, ale uproszczone względem zwykłego układu.
• Można je otworzyć, jeśli sporne wierzytelności nie przekraczają 15% wszystkich zobowiązań.
• Dłużnik zachowuje zarząd własny pod nadzorem sądowym.

• Sąd szybko zatwierdza listę wierzytelności i dopuszcza głosowanie nad układem.

Postępowanie układowe zapewnia ochronę nawet przy dużej liczbie sporów i skomplikowanej sytuacji. Niestety ma też słabsze strony – jest czasochłonne, wymaga większego zaangażowania sądu i doradcy.

• Dla firm, gdzie spornych wierzytelności jest więcej niż 15%.
• Bardziej sformalizowane niż przyspieszone postępowanie układowe.
• Również dłużnik prowadzi firmę pod nadzorem sądowym.
• Procedura przygotowania listy wierzytelności i głosowania nad układem jest dłuższa.

Postępowanie sanacyjne jest wybierane, gdy konieczna jest gruntowna restrukturyzacja i uzdrowienie przedsiębiorstwa. Nie jest to dobry wybór w każdej sytuacji, ponieważ jest to opcja dość kosztowna, długotrwała i wiąże się z tym, że przedsiębiorca traci bezpośrednią kontrolę nad firmą.

• Najbardziej zaawansowane i „radykalne” postępowanie.
• Sąd wyznacza zarządcę, który przejmuje zarząd nad przedsiębiorstwem.
• Oprócz redukcji zadłużenia możliwe są działania naprawcze: odstąpienie od niekorzystnych umów, redukcja zatrudnienia, sprzedaż części majątku.
• Chroni firmę najsilniej przed egzekucją i wypowiedzeniem kluczowych umów.

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa daje przedsiębiorcy przede wszystkim czas i narzędzia do uratowania firmy, zamiast jej likwidacji.

• zawieszenie egzekucji komorniczych – wierzyciele nie mogą prowadzić nowych egzekucji, a często też trwające postępowania są wstrzymywane,
• zakaz wypowiadania kluczowych umów (np. najmu, dzierżawy, leasingu, kredytów) – zabezpiecza ciągłość działalności,
• wstrzymanie naliczania odsetek od zobowiązań objętych układem,
• możliwość redukcji zobowiązań (częściowe umorzenie długów) lub rozłożenia płatności na raty lub odroczenie terminu spłaty,
• ochrona miejsc pracy – istotne dla pracodawców i regionu,
• lepszy wizerunek wobec kontrahentów – pokazuje, że firma walczy o przetrwanie, a nie kończy działalność,

• czas na wdrożenie działań naprawczych (restrukturyzacja kosztów, sprzedaż zbędnych aktywów, zmiana modelu biznesowego),

• większa szansa na zaspokojenie wierzycieli niż w upadłości – co zwiększa skłonność wierzycieli do współpracy,

• zmniejszenie stresu związanego z windykacją i egzekucjami.

Postępowanie restrukturyzacyjne może być korzystne także dla małych firm, ponieważ daje ochronę przed komornikiem i wierzycielami, umożliwia redukcję zadłużenia oraz rozłożenie spłat na raty, a przy tym pozwala kontynuować działalność, zamiast ogłaszać upadłość. Dzięki temu przedsiębiorca zyskuje czas na poprawę płynności i odbudowę biznesu. Szczególnie przydatne są uproszczone formy, jak postępowanie o zatwierdzenie układu, które są tańsze i szybsze. Trzeba jednak liczyć się z kosztami doradcy restrukturyzacyjnego oraz koniecznością przekonania wierzycieli do układu.