Jak odzyskać prowizję przy wcześniejszej spłacie kredytu?

Aktualnie jest zupełnie inaczej, jeśli więc spłacamy jakiś kredyt i zastanawiamy się nad jego wcześniejszym uregulowaniem, bądź zdarzyło nam się wcześniej spłacić kredyt w przeszłości, warto się tą kwestią zainteresować. W takim razie, jak odzyskać prowizję przy wcześniejszej spłacie kredytu? Jakich rodzajów kredytów dotyczy ta możliwość i gdzie należy się zwrócić, aby móc z niej skorzystać?

We wrześniu 2019 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kluczowy dla polskich kredytobiorców wyrok. Dotyczył on kwestii tego, czy prowizja i inne tego typu opłaty dodatkowe podlegają zwrotowi przy wcześniejszej spłacie kredytu, czy też nie. Brak klarownych przepisów w tym zakresie sprawiał, że przez lata kredytobiorcy walczący w tej kwestii z instytucjami finansowymi nie wiedzieli, na jakie wyroki mogą liczyć – wszystko zależało od tego, jaką interpretację przyjął dany sędzia.

Wyrok TSUE potwierdził, że konsumentom należy się zwrot wszelkich kosztów związanych z kredytem, jeśli spłacą go przed terminem, także tych, które zostały poniesione przy podpisywaniu umowy, a nie były zależne od czasu trwania kredytu. Zupełnie przeciwne stanowisko miały banki i inne instytucje finansowe, zdaniem których prowizja nie powinna podlegać zwrotowi, jako że od razu płaci się ją w całości i jest ona opłatą za udzielenie kredytu, niezależną od tego, ile on trwa, a więc też od tego, w którym momencie zostanie spłacony.

Trybunał stanął jednak po stronie kredytobiorców, w związku z czym obecnie prawo odnośnie do zwrotów kosztów kredytów przy wcześniejszej spłacie jest spójne i nie wymaga indywidualnej interpretacji. Dzięki temu proces odzyskiwania poniesionych kosztów w wielu przypadkach znacznie się skrócił i uprościł, oszczędzając tym samym kredytobiorcom czas, nerwy i pieniądze.

Wcześniejsza spłata kredytu będzie równała się zwrotowi kosztów, zarówno w przypadku kredytów konsumenckich, jak i hipotecznych. Istnieją jednak pewne ramy czasowe, w których zobowiązanie musi się mieścić, aby takie prawo nam przysługiwało. W przypadku kredytów konsumenckich furtka jest dość duża, jeśli zaś chodzi o kredyty hipoteczne – stosunkowo wąska, więc wielu kredytobiorców nie będzie ona dotyczyć.

W obu przypadkach zwrot prowizji jest możliwy w przypadku kredytów zaciągniętych po wejściu w życie odpowiednich ustaw. Dla kredytów konsumenckich jest to Ustawa o kredycie konsumenckim, która weszła w życie 18 grudnia 2011 roku. Z kolei w przypadku kredytów hipotecznych, kluczowa jest Ustawa o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego z 23 marca 2017 roku.

Tego, czym jest kredyt hipoteczny, nie trzeba większości osób przedstawiać – to zobowiązanie finansowe, z reguły długoterminowe, którego celem jest zakup lub budowa nieruchomości bądź jej remont, a która zabezpieczona jest hipoteką. Kredyt konsumencki jest znacznie mniej znanym terminem, dlatego też warto pochylić się nad tym, co dokładnie oznacza. Zdecydowana większość kredytów gotówkowych będzie jednocześnie kredytami konsumenckimi, ale nie wszystkie, tak więc warto mieć to na uwadze.

Kredyt konsumencki udzielany jest, jak wskazuje sama jego nazwa, konsumentom – ze zwrotu kosztów nie mogą więc skorzystać przedsiębiorcy. Ponadto występuje limit kwotowy. Taki kredyt nie może przekraczać kwoty 255 500 złotych, z jednym wyjątkiem. Dopuszczalne jest traktowanie jako kredyty konsumenckie zobowiązań na większą kwotę, jeśli ich celem był zakup bądź remont nieruchomości, ale nie zastosowano zabezpieczenia w formie hipoteki.

Chociaż używa się nazwy „kredyt”, to w praktyce pod Ustawę o kredycie konsumenckim podlegają też pożyczki pozabankowe (aczkolwiek wszelkiego rodzaju leasingi, czy dzierżawy już nie). Co ciekawe, według polskiego prawa kredytem konsumenckim można nazwać też kredyt hipoteczny nieprzekraczający kwoty 255 500 złotych, z czego warto skorzystać, jeśli wzięliśmy taki kredyt po 18 grudnia 2011 roku, ale przed 22 lipca 2017 roku, kiedy to weszła w życie Ustawa o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Po 22 lipca 2017 na mocy rzeczonej ustawy zwrot prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu należy się każdemu kredytobiorcy, niezależnie od kwoty kredytu hipotecznego, przed tym czasem trzeba polegać właśnie na zapisach Ustawy o kredytach konsumenckich, o ile spełniamy warunek dotyczący kwoty zobowiązania.

Z wnioskowaniem o zwrot prowizji nie można czekać w nieskończoność. Tak, jak nasze długi wobec banków, czy firm pożyczkowych ulegają przedawnieniu, tak i dług banku wobec nas (tym jest bowiem w istocie niezwrócona prowizja), po pewnym czasie będzie prawnie niemożliwy do odzyskania. To, ile mamy czasu, zależy od tego, kiedy dokonaliśmy spłaty zobowiązania.

Jeśli przed 9 lipca 2018 roku, to obowiązuje dłuższy termin. W takim wypadku na rozpoczęcie starań o zwrot prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu mamy 10 lat. Jeśli chodzi o kredyty (a także pożyczki) zaciągnięte po tym czasie, mamy na to nieco mniej czasu, a konkretnie 6 lat. Warto zająć się tą sprawą jak najszybciej po całkowitej spłacie zobowiązania, ponieważ dzięki temu po pierwsze nie zapomnimy o niej, a po drugie gotówka szybciej trafi na nasze konto.

Zasadniczo, aby otrzymać zwrot prowizji, kredytobiorca nie powinien musieć nigdzie wnioskować – kredytodawca z własnej inicjatywy powinien się z nim rozliczyć po całkowitej spłacie zobowiązania. W rzeczywistości bywa jednak różnie i może się okazać, że będziemy musieli złożyć wniosek bądź dyspozycję, aby otrzymać gotówkę. Szczegółów warto szukać na stronie internetowej banku.

Jeśli nie znajdziemy tam gotowego schematu postępowania i wzoru wniosku, wystarczy, że skorzystamy z jednego ze wzorów dostępnych w Internecie bądź napiszemy wniosek całkowicie samodzielnie. Musimy jedynie zadbać, aby zawierał następujące elementy:

• dane kredytobiorcy i kredytodawcy
• dane kredytu (numer umowy kredytowej)
• prośba o zwrot prowizji i innych kosztów związanych z kredytem
• numer rachunku bankowego, na który ma zostać dokonany zwrot.

Warto we wniosku zawrzeć uzasadnienie, wskazujące zapisy wspomnianych ustaw, a także wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Bank powinien odnieść się do wniosku w ciągu 14 dni.

Odrzucenie przez banku wniosku o zwrot prowizji powinno zdarzać się coraz rzadziej, natomiast jeśli taką właśnie odpowiedź otrzymamy, nie należy panikować. Wciąż pozostaje wiele kroków, które możemy w takiej sytuacji podjąć.

Możemy na przykład spróbować odwołać się do samego banku bądź zgłosić się do Rzecznika Finansowego, który pomaga między innymi właśnie w takich sporach z instytucjami finansowymi. Nie ma on możliwości bezpośrednio nakazania bankowi zwrotu pieniędzy, ale jego wsparcie może przyspieszyć cały proces i skłonić byłego wierzyciela do zmiany zdania. W związku z tym warto się do niego zwrócić, szczególnie biorąc pod uwagę, że Rzecznik ma już doświadczenie w tym zakresie (w podobnych sprawach zwracały się do niego już setki osób), a korzystanie z jego pomocy jest bezpłatne.

Alternatywną metodą jest udanie się po poradę prawną do dobrego prawnika. List sygnowany nazwą kancelarii prawniczej ma większe szanse wywołać pożądaną reakcję niż własnoręczny wniosek. Warto najpierw jednak sprawdzić, czy dany prawnik bądź kancelaria specjalizują się właśnie w tego typu sprawach. Jeśli już mieli z nimi do czynienia, są większe szanse, że będą w stanie właściwie sformułować pismo lub opracować inną skuteczną strategię działania na podstawie swoich dotychczasowych doświadczeń.

Jeśli żadna z powyższych metod nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, nie pozostaje nam nic innego niż skierować sprawę do sądu. Jeśli nasz kredyt spełnia wszystkie konieczne wymogi i dług nie jest przedawniony, szanse na zwycięstwo nie są małe, ale musimy pamiętać, że sprawa będzie ciągnąć się prawdopodobnie dość długo, a banki dysponują bardzo dobrymi prawnikami.

W większości przypadków staranie się o zwrot prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu będzie opłacalne. Im szybciej spłaciliśmy kredyt i im wyższa była prowizja, tym więcej możemy odzyskać. Zwłaszcza, że obecnie w wielu przypadkach sprawa powinna zakończyć się stosunkowo szybko, czy to wypłaceniem przez bank środków automatycznie, czy po złożeniu przez kredytobiorcę odpowiedniego wniosku.

Nie jest wykluczone, że bank ten wniosek odrzuci, w którym to przypadku koszty wzrosną. Jednorazowa porada prawnicza i przygotowanie pisma to koszt kilkuset złotych, a w przypadku, kiedy sprawa trafi do sądu, w zależności od ilości rozpraw wsparcie prawnika będzie nas już kosztowało nawet kilka tysięcy złotych. W takiej sytuacji warto policzyć, jak duży zwrot prowizji powinien nam przysługiwać i ocenić, czy jest on warty nerwów, czasu i pieniędzy, jakie poświęcimy na próby jego odzyskania w sądzie.

Niektórzy prawnicy mogą być skłonni pracować nie za konkretne honorarium, a za procent od środków, które uda się odzyskać jako zwrot prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu hipotecznego. Taka sytuacja może się zdarzyć szczególnie w przypadku, gdy potencjalna wygrana opiewa na sporą kwotę. Wiele jednak zależy też od innych indywidualnych aspektów sprawy, więc nie zawsze ten sposób rozliczenia będzie dostępny.

Jeśli samodzielne działania i kontakt z Rzecznikiem Finansowym (którego wsparcie jest darmowe) nie pomogą, najlepiej po kontakcie z prawnikiem od razu zapytać go, jakie są dostępne rozwiązania, w tym w kwestii rozliczenia. Jednocześnie trzeba wskazać, że radca prawny czy adwokat nie jest w stanie ze stuprocentową pewnością wskazać, ile dana sprawa potrwa i w związku z tym ile jego pracy będzie wymagała. Niekiedy sprawy kończą się szybko, zaś w innych przypadkach mogą ciągnąć się latami.

Odzyskanie prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu jest obecnie prostsze i szybsze niż kiedykolwiek. Wciąż możemy napotkać na pewne problemy, czy opory ze strony kredytodawcy, ale jest to już znacznie rzadziej spotykane. Można za to podziękować przede wszystkim wyrokowi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który zadziałał na korzyść konsumentów i potwierdził, że zapisy zarówno ustawy o kredycie konsumenckim, jak i ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami odnoszą się nie tylko do odsetek, ale też do prowizji i innych kosztów związanych z kredytem.

Warto w związku z tym zainteresować się możliwością odzyskania części prowizji, ponieważ jeśli stosunkowo szybko spłaciliśmy zobowiązanie, może to oznaczać zwrot sporej ilości gotówki. Szczególnie w przypadku, w którym prowizja, czy też inne koszty związane z kredytem (ubezpieczenie, opłata przygotowawcza), były dość wysokie. Najlepiej zająć się tym jak najszybciej po spłacie zobowiązania, ponieważ na wnioskowanie o zwrot prowizji za wcześniejszą spłatę mamy ograniczoną ilość czasu (6 lat w przypadku kredytów i pożyczek spłaconych po 9 lipca 2018 roku, 10 lat w przypadku zobowiązań, które uregulowaliśmy przed tym terminem).