Czy komornik ma prawo dokonać egzekucji z mieszkania nienależącego do dłużnika?

Czy w takim przypadku komornik może przejąć nieruchomość lub znajdujące się w niej przedmioty? Jakie przysługują mu prawa i co można zrobić w przypadku, gdy zostaną zajęte ruchomości nienależące do dłużnika? Wszystkie te kwestie, a także wiele innych związanych z egzekucją komorniczą z mieszkania nienależącego do dłużnika, zostaną szczegółowo omówione w tym artykule.

Komornik nie może dokonać egzekucji z nieruchomości nienależącej do dłużnika w tym sensie, że nie może nakazać eksmisji z domu lub mieszkania w celu jego przejęcia i sprzedaży. Z uwagi na fakt, że dłużnik nie ma prawnego tytułu do nieruchomości, nie ma możliwości wykorzystania go do pokrycia jego długów. Nie ma tutaj znaczenia, czy jest to mieszkanie wynajmowane od osoby trzeciej, czy na przykład dom lub mieszkanie rodziców, partnera lub partnerki czy przyjaciół.

Sprawa może jednak wyglądać inaczej, jeśli dłużnik jest w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólnota majątkowa i nieruchomość jest częścią majątku wspólnego. W takim przypadku, żeby mieszkanie lub dom mogło zostać przejęte lub sprzedane, konieczne jest uzyskanie tytułu wykonawczego nie tylko przeciw jednemu małżonkowi, ale obojgu. Komornik może to zrobić na drodze sądowej na przykład w przypadku, kiedy małżonek poręczył kredyt lub wyraził na niego zgodę w możliwy do udowodnienia sposób.

Drugą możliwością, jaką ma w takiej sytuacji komornik, jest wniesienie do sądu wniosku o ustanowienie przymusowej podzielności majątkowej w małżeństwie, aby następnie móc dokonać egzekucji nieruchomości tylko z części należącej do majątku dłużnika.

To, że egzekucja z nieruchomości nienależącej do dłużnika jest niemożliwa, nie oznacza, że komornik nie ma możliwości wejścia do takiego mieszkania. Wręcz przeciwnie – ma on możliwość uzyskania dostępu do każdej nieruchomości (a także komórek, piwnic czy skrytek), w której podejrzewa, że znajdują się ruchomości należące do dłużnika. Może to być na przykład lokal wynajmowany częściowo lub w całości, nieruchomość rodziców lub mieszkanie partnera lub partnerki dłużnika.

Jeśli dłużnik nie wpuści komornika do mieszkania, może on wezwać ślusarza. W skrajnych przypadkach jest także możliwe wyważenie drzwi w asyście policji. Po uzyskaniu dostępu do nieruchomości komornik ma prawo do zajęcia wszystkich wartościowych ruchomości, które w jego ocenie znajdują się we władaniu dłużnika, z wyłączeniem przedmiotów wolnych od zajęcia (należą do nich między innymi dokumenty osobiste, ubrania codzienne, narzędzia niezbędne do wykonywania zawodu).

Komornik może nie tylko przeszukać całą nieruchomość, a także ubrania, które ma na sobie dłużnik, w celu znalezienia przedmiotów, które mogą zostać sprzedane i posłużyć do pokrycia długu.

Komornik może dokonać egzekucji jedynie z ruchomości, które w jego ocenie należą do dłużnika. Przed przejęciem jakiegoś przedmiotu nie sprawdza on jednak dokładnie jego właściciela, więc w praktyce oznacza to, że możliwe jest przejęcie przedmiotów należących do osób trzecich.

Na przykład do właściciela mieszkania lub współlokatorów – komornik może uznać, że znajdujący się we wspólnym salonie telewizor, naprawdę zakupiony przez właściciela mieszkania, jest we władaniu dłużnika i w związku z tym go przejąć. Jeśli dana osoba mieszka sama, to komornik może omyłkowo dokonać egzekucji z ruchomości, która została przez dłużnika pożyczona na określony okres, ale która do niego nie należy.

Co można zrobić w takiej sytuacji, żeby taka ruchomość została zwrócona prawowitemu właścicielowi? Przede wszystkim należy jak najszybciej zwrócić się do komornika z wnioskiem o wyłączenie danej ruchomości z egzekucji. Konieczne jest posiadanie dowodów na to, że jest ona rzeczywiście własnością osoby trzeciej, a nie dłużnika – najskuteczniejsze będą faktury i rachunki, ale, w przypadku, gdyby nie były dostępne, można też poprosić o potwierdzenie faktu własności przedmiotu przez inne osoby.

Jeśli komornik nie zgodzi się na wyłączenie danego przedmiotu z egzekucji lub taki wniosek nie zostanie złożony na czas i na przykład ruchomość zostanie już spieniężona, konieczne będzie wejście na drogę sądową. Jeśli sąd zgodzi się, że dany przedmiot nie należał do dłużnika, komornik będzie zobowiązany do jego zwrotu lub w przypadku, gdy nie będzie to możliwe, zadośćuczynienia straty.

Egzekucje komornicze mogą być dokonywane w godzinach 6-22 z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Istnieje jednak możliwość ominięcia tych ograniczeń w specjalnych przypadkach. Niezbędne będzie jednak uzyskanie w takich sytuacjach pozwolenia od Prezesa Właściwego Sądu Rejonowego.

Egzekucja może zostać dokonana bez pozwolenia właściciela nieruchomości, nawet, jeśli jest nim osoba trzecia, a nie dłużnik. Co więcej, komornik może wejść do mieszkania także podczas nieobecności dłużnika i również podczas jego nieobecności dokonać oceny wartości znajdujących się w nim przedmiotów, po czym je zająć.

Dłużnik w czasie egzekucji nie ma prawa stawiać oporu lub ukrywać wartościowych przedmiotów. Jeśli taki opór się pojawi, komornik ma możliwość wezwania policji. W przypadku, gdyby dłużnik był osobą wojskową (nie licząc żołnierzy Wojska Obrony Terytorialnej), zamiast policji należy wezwać przedstawicieli odpowiedniego organu wojskowego. Wyjątkiem jest tu sytuacja, w której w pobliżu nie ma takiego organu, a dłuższe oczekiwanie na jego przybycie mogłoby uniemożliwić skuteczne przeprowadzenie egzekucji.

Komornik nie ma obowiązku wcześniejszego powiadomienia dłużnika o planie egzekucji z ruchomości w mieszkaniu. Wynika to z faktu, że posiadając taką wiedzę, dłużnik mógłby zdążyć ukryć lub samodzielnie spieniężyć znajdujące się na terenie nieruchomości przedmioty. Prawo nakłada na komornika jedynie obowiązek poinformowania dłużnika o rozpoczęciu prowadzenia postępowania komorniczego. Wszystkie dalsze działania komornika, takie jak właśnie przeszukanie nieruchomości, w tym nieruchomości należącej do osoby trzeciej, nie wymagają zapowiedzi.

Jak już wiemy, z uwagi na szerokie kompetencje komornika, egzekucja z mieszkania nienależącego do dłużnika jest możliwa, natomiast tylko w zakresie ruchomości. Nie są dozwolone przejęcie i sprzedaż nieruchomości, do której dłużnik nie posiada tytułu prawnego, a które na przykład tylko wynajmuje, czy to w całości, czy częściowo.

Jeśli jednak chodzi o cenne przedmioty znajdujące się w mieszkaniu, trzeba być gotowym na możliwość, że zajęte zostaną również takie ruchomości, które należą do innych mieszkańców (współlokatorów, rodziców, partnera lub partnerki). W takim przypadku nie pozostaje nic innego, jak spróbować dojść do porozumienia z komornikiem, a gdyby okazało się to bezskuteczne, konieczne jest skierowanie sprawy na drogę sądową.