Pożyczka podporządkowana jako specyficzna forma finansowania działalności

Mało popularną formą finansowania działalności jest pożyczka podporządkowana. Definicja tego pojęcia nie należy jednak do skomplikowanych. Mianem tym określa się kredyt udzielany przez podmiot nadrzędny jednostce zależnej. Takiego kredytodawcę nazywa się wierzycielem podporządkowanym. Cechą charakterystyczną pożyczki podporządkowanej jest to, że należności z tego tytułu zaspokaja się w ostatniej kolejności w przypadku likwidacji lub upadłości firmy.

O pożyczkę podporządkowaną mogą starać się mikroprzedsiębiorstwa, a także małe i średnie firmy. To forma finansowania będąca alternatywą dla pozyskiwania kapitału metodą emisji akcji. Może być także jedynym wyjściem dla firmy, która ma trudności z otrzymaniem klasycznego kredytu. Wreszcie ostatni podmiot pożyczki podporządkowanej – bank może po nią sięgnąć w celu dywersyfikacji kapitału.

Większość form finansowania dopuszczanych przez polskie prawo jest ściśle uregulowana przepisami. Nie inaczej jest z pożyczką podporządkowaną. Prawo bankowe dokładnie określa zasady rządzące tym rodzajem kredytowania. Przede wszystkim środki pieniężne muszą być przekazane instytucji zależnej na przynajmniej 5 lat.

Pożyczki podporządkowanej nie można też spłacić przed upływem 5 lat. Da się to zrobić jedynie na specjalnych warunkach, w ściśle określonych okolicznościach. Ponadto wierzyciel podporządkowany nie ma prawa do wypowiedzenia umowy takiej pożyczki lub odstąpienia od niej. Kolejną cechą tego typu finansowania jest to, że pożyczka podporządkowana nie jest ratalna – spłaca się ją w jednej transzy, dopiero na sam koniec umowy. Środków pieniężnych nie można też wycofać przed zakończeniem okresu kredytowania. Jest to pożyczka niezabezpieczona przez bank.

Ciekawe jest to, że same procedury starania się o pożyczkę podporządkowaną nie różnią się wiele od wnioskowania o zwykły kredyt. Również w tym przypadku potrzebne będzie złożenie wniosku (o którym więcej za chwilę) oraz innych stosownych dokumentów. Będą to, w zależności od wymagań danej instytucji, rachunek zysków i strat, bilans, sprawozdania finansowe z ostatnich lat itd. – czyli dokumenty finansowe i rejestrowe ilustrujące stan ekonomiczny firmy.

W staraniach o pożyczkę podporządkowaną, wzór wniosku może okazać się niezwykle pomocny. Dokument powinien przede wszystkim zawierać dane pożyczkobiorcy oraz uzasadnienie prośby o finansowanie. Jego najważniejsze elementy to:

• dane kredytobiorcy,
• dane kredytodawcy,
• okres obowiązywania umowy,
• kwota pożyczki,
• sposób jej spłaty,
• cel finansowania,
• sposób i termin wypłaty środków.

Wypełniony szczegółowo wniosek należy złożyć w instytucji, która ma udzielić pożyczki podporządkowanej. Tam też należy zwrócić się w pierwszej kolejności, szukając informacji o wymaganej dokumentacji.

Bardzo specyficzna forma finansowania, o której dzisiaj rozmawiamy, określana jest mianem junior debt. Czy tak samo jak zwykły kredyt (na podstawie harmonogramu spłaty kredytu) reguluje się pożyczkę podporządkowaną? Prawo bankowe stanowi następujące zasady. Pożyczki podporządkowane wyróżnia przede wszystkim to, że nie są zobowiązaniami ratalnymi. To sprawia, że spłaca się je w jednej transzy kapitału na zakończenie okresu trwania umowy. Kolejną zasadą jest to, że przed spłatą musi upłynąć 5 lat od daty zawarcia umowy pożyczki. Trzeba też pamiętać o tym, że w razie upadłości lub likwidacji pożyczkobiorcy, wierzyciel będzie spłacony jako ostatni. W przypadku banków pożyczka podporządkowana może być spłacona wcześniej, ale na to musi wyrazić zgodę Komisja Nadzoru Finansowego. Nie może istnieć ryzyko, że w wyniku uregulowania zobowiązania rentowność dłużnika znacząco spadnie. Wcześniejsza spłata, jeśli mogłaby spowodować niewypłacalność kredytobiorcy, będzie niemożliwa.

O tym, że pożyczka podporządkowana jest finansowaniem nietypowym, wspominaliśmy już kilkakrotnie. Jest jednak pewien aspekt, o którym jeszcze nie wspomnieliśmy. Jaki wpływ ma tego typu kredytowanie na bilans firmy?

Pożyczki podporządkowane stosuje się do pozyskiwania kapitału zamiast emisji akcji. W związku z tym często mówi się, że to tzw. hybrydowa forma finansowania. Mimo że firma zaciągnęła pożyczkę, to do bilansu wpisuje się jej kwotę jako kapitał własny. W przypadku banków konieczna jest do tego zgoda KNF. Taki zabieg pozwala więc poprawić strukturę bilansu przedsiębiorstwa.

Powiedzieliśmy, że pożyczka podporządkowana w bilansie zwiększa kapitał własny firmy. Tylko dlaczego ma to tak duże znaczenie? Omawiana wielkość to różnica między aktywami i zobowiązaniami przedsiębiorstwa i często stanowi podstawę obliczania jego wartości. Zatem wysokość kapitału własnego mówi o tym, w jakim stanie finansowym jest przedsiębiorstwo. To wielkość, która reprezentuje jego wartość gospodarczą i stanowi o zdolności kredytowej. Co więcej, podstawową cechą kapitału własnego jest funkcja gwarancyjna dla wierzycieli. Im wyższy, tym inwestycje w przedsiębiorstwo są teoretycznie bardziej bezpieczne. Dlatego warto dbać nie tylko o wysokość kapitału własnego, ale również jego jakość. Zatem pożyczka podporządkowana w bilansie może być krokiem na drodze do przyspieszenia rozwoju firmy.

Pożyczki podporządkowane zyskują na popularności nie tylko w Polsce, ale również za granicą. Dzieje się tak dlatego, że to rozwiązanie ma wiele plusów, takich jak:

• możliwość zwiększenia kapitału własnego dla firm niebędących na giełdzie,
• finansowanie po niższym koszcie niż poprzez emisję akcji,
• brak konieczności rozdzielania udziałów (wyeliminowanie ryzyka utraty kontroli nad firmą),
• spłata zobowiązania dopiero po upływie 5 lat,
• brak konieczności zabezpieczenia środkami trwałymi,
• warunki dostosowane do sytuacji pożyczkobiorcy,
• finansowanie dostępne nawet w przypadku braku możliwości zaciągnięcia kredytu bankowego.

Lista zalet pożyczki podporządkowanej jest długa – nic więc dziwnego, że mówi się o niej coraz więcej. Trzeba przy tym jednak pamiętać, że to rozwiązanie nie jest wolne od wad. Zwróć więc uwagę na:

• stosunkowo niską dostępność,
• wyższe koszty niż w przypadku kredytu bankowego (z uwagi na duże ryzyko),
• czasową zależność od innego podmiotu,
• w przypadku banku konieczność uzyskania zgody KNF.

Mimo przedstawionych minusów finansowanie pożyczką podporządkowaną może być korzystne dla przedsiębiorstwa. Wszystko zależy od indywidualnych uwarunkowań.