Odsetki ustawowe – czym są, ile wynoszą i jak policzyć ich wysokość?

Zaciąganie kredytu zawsze wiąże się z kosztami. Kredytobiorca musi opłacić prowizję oraz odsetki ustawowe i umowne. Ten drugi rodzaj oznacza koszty, które są ustalane indywidualnie. Odsetki umowne najczęściej negocjuje się z bankiem czy firmą pożyczkową lub mogą być z góry narzucone. Nie jest to jedyny rodzaj tego typu kosztów. Odsetki ustawowe są natomiast precyzyjnie określone w przepisach. To najważniejsza różnica.

Warto wiedzieć, że istnieją 3 rodzaje, jeśli chodzi o odsetki ustawowe. Różnią się one przede wszystkim maksymalnymi kwotami oraz sytuacjami, w których są przyznawane. Można wyróżnić odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej (kapitałowe), odsetki ustawowe za opóźnienie i odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Warto wiedzieć, że ta należność zależy przede wszystkim od wysokości stopy referencyjnej NBP oraz kwoty pożyczki czy kredytu. Ile wynoszą odsetki ustawowe obecnie? To dość łatwa do wyliczenia kwota. Oczywiście odsetki ustawowe wyraża się w procentach, ponieważ są one obliczane na podstawie zaciągniętego zobowiązania finansowego.

Ile wynosi każdy rodzaj odsetek ustawowych?

• Odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej – Stopa referencyjna NBP (6,5%) + 3,5% kwoty kredytu.
• Odsetki ustawowe za opóźnienie – Stopa referencyjna NBP (6,5%) + 5,5% kwoty kredytu.
• Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – Stopa referencyjna NBP (6,5%) + 8% kwoty kredytu.

Należy pamiętać, że stopa referencyjna NBP może zmieniać się w czasie. Trzeba również wiedzieć, że odsetki ustawowe zawsze mnoży się przez okres opóźnienia w spłacie lub pożyczenia środków. Wiele zależy tu już konkretnie od umowy.

Przepisy określają także maksymalne wartości, jeśli chodzi o odsetki ustawowe. Można je bez problemu obliczyć. Tutaj również wszystko zależy od stopy referencyjnej NBP i wysokości pożyczki lub kredytu.

Maksymalne odsetki ustawowe różnią się zależnie od rodzaju:

• Maksymalne odsetki ustawowe od sumy pieniężnej (kapitałowe) – 2 x (stopa referencyjna NBP 6,75% + 3,5% kwoty kredytu).
• Maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie – 2 x (stopa referencyjna NBP 6,75% + 3,5% kwoty kredytu).

Odsetki kapitałowe dotyczą stricte kredytów i pożyczek. Mimo wszystko warto zauważyć, że maksymalnie można zapłacić nawet 24,5% więcej, kiedy pojawiają się opóźnienia w spłacie należności. To naprawdę dużo. Jak widać, stopa referencyjna NBP ma tu największe znaczenie. Zmienia się ona w czasie. Mimo wszystko maksymalne odsetki są jej dwukrotnością – jeżeli stopa jest niska, dodatkowe zobowiązania również nie będą duże.

Odsetki ustawowe za opóźnienie są przyznawane dłużnikowi przez wierzyciela. Można z nich skorzystać, kiedy upłynie termin płatności ustalony w umowie. Tutaj warto podkreślić, że odsetki ustawowe za opóźnienie trzeba zapłacić – nie można ich ominąć, nawet kiedy opóźnienie nie jest z winy dłużnika.

Różne przedsiębiorstwa ciągle zawierają między sobą transakcje. Tutaj również mogą pojawić się opóźnienia. Wtedy także korzysta się z odsetek ustawowych za opóźnienie. Mają one inne wartości – wyższe. Mimo wszystko oblicza się je bardzo podobnie. Zawsze po upłynięciu terminu płatności, wierzyciel może żądać wpłaty należności wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Warto wiedzieć, w jaki sposób te należności są naliczane. Wierzyciel może rozpocząć zliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie od następnego dnia po terminie płatności. Im szybciej dłużnik spłaci zobowiązanie, tym lepiej dla niego. Mimo wszystko warto tutaj zauważyć, że odsetki ustawowe za opóźnienie mogą osiągnąć maksimum. To stawka określona w przepisach, której nie wierzyciel lub dłużnik nie przekroczy.

Obliczanie odsetek ustawowych jest stosunkowo proste. Należy znać kilka podstawowych parametrów. Przede wszystkim trzeba sprawdzić, ile wynosi wysokość stopy referencyjnej NBP – od niej zależy procent, jaki trzeba użyć w obliczeniach. Dodatkowo ważna jest kwota pożyczki oraz liczba dni na spłatę czy też czas po upłynięciu terminu w przypadku odsetek ustawowych za opóźnienia.

Nie zawsze trzeba wszystko liczyć samodzielnie. Jeśli chodzi o odsetki ustawowe, kalkulator jest idealnym rozwiązaniem – w internecie jest ich wiele. Mimo wszystko istnieją wzory, z których można obliczyć wysokość należności:

• Odsetki ustawowe od kapitału:

(Kwota kapitału x liczba dni na spłatę x stawka odsetek kapitałowych) / 365

To właśnie wzór na wyliczenie odsetek, które obowiązują przykładowo przy pożyczkach lub kredytach. W większości obliczenia będą bardzo proste.

• Odsetki ustawowe od opóźnienia:

(Kwota należności x liczba dni po terminie płatności x wysokość stawki odsetek ustawowych) / 365

W obu przypadkach należy także pamiętać o maksymalnej stawce odsetek. Jest ona określona przepisami i pozostaje niezmienna – zależy jedynie od rekomendowanej stopy NBP.

Odsetki ustawowe są precyzyjnie określone przepisami. Reguluje je między innymi art. 359 Kodeksu cywilnego. Odsetki ustawowe są naliczane od pewnej sumy pieniężnej, która została pożyczona. Tutaj znaczenie ma również sam okres spłaty. Ten rodzaj odsetek wykorzystuje się przy kredytach i pożyczkach. Wpłaca je zawsze dłużnik do wierzyciela. Najczęściej układ wiąże po prostu kredytobiorcę i bank lub firmę pożyczkową.

Odsetki za opóźnienie również są regulowane prawnie. Można znaleźć odpowiednią informację między innymi w art. 481 Kodeksu cywilnego. To rodzaj odsetek ustawowych, które są naliczane po przeminięciu ostatecznego terminu spłaty. Ważne jest, że nie ma znaczenia powód takiego opóźnienia – wierzyciel zawsze może żądać należności. Tutaj również w inny sposób wylicza się wysokość zobowiązania. Odsetki ustawowe za opóźnienie liczą się od dnia następnego po terminie spłaty. Każdy kolejny dzień oznacza większe długi dla osoby zobowiązanej. Tutaj również określono maksymalną stawkę, której wierzyciel nie może przekraczać.