Macierzyński a upadłość firmy – zależność

„Jestem w ciąży, a firma ogłosiła upadłość – czy zostanę zwolniona?”. Podobne zmartwienia pojawiają się w głowie wielu przyszłych mam. Niestety, nie są to obawy bez pokrycia. Wszyscy wiemy, że kobiety spodziewające się dziecka i przebywające na urlopach macierzyńskich są objęte prawną ochroną przed zwolnieniem. Ta „tarcza” nie uaktywnia się jedynie wtedy, gdy ciąża pojawiła się podczas okresu próbnego trwającego krócej niż miesiąc. W kwestii ciąży a likwidacji zakładu pracy prawo jest jednak nieubłagane. Kodeks pracy (art. 177. § 4.) dopuszcza bowiem możliwość rozwiązania umowy z pracownicami znajdującymi się w okresie ochronnym. Likwidacja lub upadłość przedsiębiorstwa będącego pracodawcą to jedyne przesłanki, które pozwalają na zwolnienie kobiety w ciąży.

Jak likwidacja zakładu pracy ma się do urlopu macierzyńskiego? Czy nadal Ci się należy? Z definicji urlop jest okresem, w którym pracownika zwalnia się z obowiązku wykonywania pracy na rzecz zatrudniającego. Jednak w wyniku przeprowadzania procedur upadłościowych, umowy o pracę zostają rozwiązane. Siłą rzeczy nie może więc istnieć zwolnienie z wykonywania obowiązków, których nie ma. Urlopy macierzyńskie i rodzicielskie zostają więc zakończone. Nie ma przy tym znaczenia, jak wiele urlopu pozostało do wykorzystania. Tak samo prawo traktuje pozostałe urlopy związane z rodzicielstwem (ojcowski i wychowawczy).

Na jaką kwotę można liczyć w ramach zasiłku macierzyńskiego? A likwidacja zakładu pracy – czy wpływa na przywileje młodych mam? Kiedy kobieta rodzi jedno dziecko w ramach jednego porodu, przysługuje jej urlop macierzyński trwający 20 tygodni. Okres ten wydłuża się wraz ze wzrostem liczby potomstwa, które przyszło na świat podczas danego porodu – aż do 37 tygodni w przypadku pięciorga lub więcej dzieci. Towarzyszący urlopowi zasiłek macierzyński będzie równy 100% podstawy wymiaru świadczenia (średniego wynagrodzenia z 12 miesięcy). Chyba że do 3 tygodni od daty porodu zdecydujesz się na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego i złożysz odpowiedni wniosek. Wtedy będziesz otrzymywać świadczenia w wymiarze 80% podstawy wymiaru świadczenia. Jeśli nie zdążysz, to początkowo będziesz dostawać 100%, a potem tylko 60% wynagrodzenia. Podstawą wymiaru świadczenia nie jest tutaj pensja brutto, ale przychód będący podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne.  Czy upadłość firmy w trakcie urlopu macierzyńskiego zmienia te zasady? Na szczęście wysokość wypłacanych świadczeń nie ulega zmianie. Jeśli kobietę w ciąży zwolniono w związku z likwidacją i nie zapewniono jej innego zatrudnienia, to przysługuje jej zasiłek macierzyński w zwykłej wysokości do dnia porodu. Po przyjściu na świat maleństwa również nic się nie zmienia. Opiekę nad pracownicą przejmuje ZUS, który jest płatnikiem świadczeń.

Jesteś na urlopie macierzyńskim, a upadłość firmy została ogłoszona w czasie jego trwania? Obawiasz się, czy może zostać przerwany? Co do zasady, niestety tak. Mimo, że urlop macierzyński jest obligatoryjny, to sprawa komplikuje się w przypadku upadłości pracodawcy. Kodeks pracy przewiduje na tę okoliczność szereg wyjątków. Po pierwsze, osoby w okresie ochronnym, czyli kobiety w ciąży oraz pracownicy przebywający na urlopach związanych z rodzicielstwem mogą zostać zwolnieni. Co więcej, urlopy te zostają natychmiast zakończone. Jak już wiemy, prawa do świadczeń pieniężnych pozostają, ale urlopy same w sobie przestają obowiązywać. Wygasa bowiem stosunek pracy, a urlop jest zwolnieniem z obowiązku jej świadczenia. Logicznie rzecz ujmując, urlop bez pracy nie istnieje.

Utrata pracy to ostatnia rzecz, o którą powinnaś się martwić, spodziewając się potomstwa. Rzeczywistość bywa jednak bezlitosna. W ostatnich latach odnotowuje się rosnącą liczbę upadłości. Taki scenariusz może spotkać każdego, więc warto wiedzieć, jak w podobnej sytuacji postępować. Wielokrotnie wspominaliśmy już, że podczas likwidacji przedsiębiorstwa ochrona przed zwolnieniem nie obowiązuje. Okazuje się, że jest jeden wyjątek. Jeśli procedury upadłościowe zostały wszczęte jedynie wobec części firmy, wiedz, że nie można Cię zwolnić! Nie ma przy tym znaczenia, czy pracujesz w likwidowanej części przedsiębiorstwa, czy też nie. Ten rodzaj ochrony obejmuje osoby ciężarne i przebywające na urlopach związanych z rodzicielstwem. Jeśli upadłość ogłasza się wobec całej firmy, to pracodawca może Cię zwolnić, ale powinien zapewnić Ci inną posadę – odpowiednią do Twojego stanu. W przeciwnym wypadku aż do dnia rozwiązania będziesz otrzymywać zasiłek macierzyński. Obowiązek wypłaty świadczeń w zakładach pracy zatrudniających powyżej 20 pracowników należy do pracodawcy. W przypadku upadłości powyższe obciążenie przejmuje ZUS i wypłaca pieniądze również po narodzinach dziecka.

Gdy pracodawca ogłasza upadłość firmy, a urlop macierzyński zostaje przerwany, sytuacja wydaje się beznadziejna. Pamiętaj jednak, że chociaż pozbawiono Cię prawa do ochrony przed zwolnieniem, nadal przysługuje Ci szereg przywilejów! Najlepszą wiadomością jest fakt, że nie musisz martwić się o utrzymanie swoje i maluszka. Likwidacja nie zmienia absolutnie niczego w kwestii wysokości przysługujących Ci świadczeń. Ale firmy w stanie upadłości często mają zadłużenie u swoich pracowników – w końcu są niewypłacalne, więc często zalegają z wypłatami. Jeśli zaległe wynagrodzenia nie zostały jeszcze wypłacone, nadal masz do nich prawo! Nie musisz tego nawet nigdzie zgłaszać – syndyk masy upadłościowej wpisuje je na listę wierzytelności z urzędu.

Urlop macierzyński a likwidacja firmy – co należy Ci się od przedsiębiorstwa? W zwykłych okolicznościach zakłady pracy, które zatrudniają powyżej 20 pracowników, muszą same wypłacać tego rodzaju świadczenia. W przypadku upadłego przedsiębiorcy sytuacja ma się oczywiście nieco inaczej. Przepisy przewidują, że firma zwyczajnie nie będzie mieć na to wystarczających środków. Dlatego zasiłku macierzyńskiego nie będziesz otrzymywać bezpośrednio od pracodawcy – wpłaty na Twoje konto będą przychodzić z ZUS.

Zwolnienie lekarskie i ciąża to okoliczności, które co do zasady chronią pracownika przed zwolnieniem. Wydawać by się więc mogło, że ciężarna pracownica na L4 jest podwójnie chroniona. Niestety, zwolnienie lekarskie nie zmienia sytuacji. Jeśli jednak pracodawca wypowie Ci umowę o pracę, nie oznacza to, że tracisz prawo do zasiłku chorobowego! Należy Ci się nawet po ustaniu stosunku pracy. Standardowo świadczenia można pobierać przez 183 dni, ale ciąża wydłuża ten okres do 270 dni niezdolności do pracy.

W przypadku upadłości firmy nie mają zastosowania przepisy chroniące przed zwolnieniem. Wszyscy pracownicy otrzymają więc wypowiedzenie w wyniku likwidacji działalności pracodawcy, a nawet ciąża nie powoduje wyjątku. Skrócone zostają urlopy związane z rodzicielstwem, w tym macierzyński. Kobiety w ciąży i krótko po urodzeniu dzieci nie pozostają na szczęście bez ochrony. Nadal przysługują im świadczenia pieniężne, zmienia się jedynie ich płatnik. Zasiłki dla pracowników upadłego pracodawcy wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.