Kto spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy?

Wiele osób posiada przynajmniej jedno, jeśli nie kilka zobowiązań finansowych (na przykład kredyt hipoteczny i samochodowy). Spłata kredytu w przypadku śmierci kredytobiorcy to więc kwestia, która może okazać się kluczowa w niezliczonych przypadkach. Poniżej wyjaśnimy szczegółowo, na kim spoczywa odpowiedzialność za długi zmarłego kredytobiorcy i kiedy istnieje opcja ich umorzenia.

Kto spłaca kredyt po śmierci dłużnika? Najważniejszą informacją jest tutaj to, że zobowiązania finansowe nie znikają natychmiast wraz ze śmiercią kredytobiorcy.

Byłoby to niekorzystne rozwiązanie dla kredytodawców, szczególnie biorąc pod uwagę, że majątek zmarłego też nie znika, a jest przekazywany bliskim. W związku z tym wszelkie długi są częścią spadku po zmarłym, wraz ze zgromadzonymi oszczędnościami, nieruchomościami czy różnego typu ruchomościami.

Oznacza to, że przechodzą na spadkobierców i spłata kredytu w razie śmierci kredytobiorcy jest ich obowiązkiem. Jeśli jest ich wielu, to na każdym z nich spoczywa odpowiedzialność za całość długów. W razie, gdyby na przykład tylko jeden spadkobierca spłacił całość zadłużenia, będzie mógł wystąpić w sądzie o zwrot części poniesionych kosztów od pozostałych.

Jeśli dana osoba nie pozostawiła po sobie testamentu, dziedziczenie przebiega według reguł przewidzianych w ustawie. W pierwszej kolejności do dziedziczenia powoływane są dzieci, a także małżonek – jeśli nie żyją lub nie przyjmą spadku (nie mają bowiem takiego obowiązku), przechodzi on na dalszych członków rodziny.

Kto spłaca kredyt hipoteczny po śmierci kredytobiorcy? Otóż kredyt tego typu, z uwagi na dużą wymaganą zdolność kredytową, zazwyczaj nie jest zaciągany przez pojedynczą osobę, a przez co najmniej dwóch kredytobiorców.

Z reguły zaciągany jest przez współmałżonków, aczkolwiek nic nie stoi na przeszkodzie, aby kredytobiorcami było rodzeństwo, konkubina i konkubent czy przyjaciele. Niezależnie od tego, kim są dla siebie poszczególni kredytobiorcy, odpowiedź na pytanie, kto spłaca kredyt w przypadku śmierci kredytobiorcy, będzie taka sama.

Kiedy kredytobiorców jest wielu, wszyscy odpowiadają solidarnie za spłatę długu i, jeśli jeden z kredytobiorców umrze, nie zwalnia to drugiego od odpowiedzialności za długi. Dalej musi on spłacać kredyt, przy czym dług ten również stanie się częścią spadku po drugim kredytobiorcy (i przejdzie na jego spadkobierców).

Spłata kredytu hipotecznego po śmierci współmałżonka jest więc obowiązkowa, nawet gdyby drugi współmałżonek odrzucił spadek, jeśli zobowiązanie zostało zaciągnięte wspólnie. Zasada ta działa oczywiście nie tylko w przypadku kredytów hipotecznych – spłata kredytu po śmierci męża będzie konieczna również, jeśli wspólnie zaciągnięto inny typ zobowiązania, na przykład kredyt gotówkowy czy samochodowy.

Podobnie wygląda odpowiedź na pytanie, kto spłaca kredyt po śmierci rodziców, jeśli dziecko zaciągnęło jakieś zobowiązanie wspólnie z rodzicem. Nie ma tu znaczenia, czy pytamy, kto spłaca kredyt po śmierci ojca, czy kto spłaca kredyt po śmierci matki – dzieci są odpowiedzialne za długi rodziców tylko, jeśli przyjęły po nich spadek lub dług został zaciągnięty wspólnie.

Niezależnie od tego, czy przedmiotem sprawy jest spłata kredytu po śmierci rodzica, czy też na przykład spłata kredytu po śmierci współmałżonka, sposób na uniknięcie takiego obowiązku jest ten sam. Wystarczy, jeśli jest się spadkobiercą ustawowym, a zmarły nie pozostawił po sobie testamentu (lub jeśli jest się wymienionym w testamencie), odrzucić spadek.

Osoby powołane do spadku mają 6 miesięcy od momentu, kiedy dowiedzą się o możliwości dziedziczenia, na złożenie oświadczenia o jego odrzuceniu. Jest bardzo ważne, aby zrobić to na czas, ponieważ po upływie tego okresu następuje automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W takiej sytuacji spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy stanie się obowiązkiem spadkobiercy.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się jednocześnie z pewnym ograniczeniem odpowiedzialności za długi. Otóż spadkobierca musi uregulować zadłużenie tylko do wysokości majątku otrzymanego w ramach spadku. Jeśli więc na przykład spadek jest warty 10 tysięcy złotych, a na zmarłym ciążyło 100 tysięcy długu, to spadkobierca musi spłacić tylko 10 tysięcy.

Swego czasu brak złożenia odpowiedniego oświadczenia, czy to o odrzuceniu, czy przyjęciu spadku skutkował nieprzyjęciem go z dobrodziejstwem inwentarza, a w całości. W takim przypadku spadkobierca był odpowiedzialny za całość długu, nawet jeśli znacznie przewyższał on wysokość spadku. Spłata kredytu hipotecznego po śmierci kredytobiorcy, a także innych długów, potrafiła sprawiać wtedy spadkobiercom ogromne kłopoty, dlatego zdecydowano się to zmienić.

Zanim wyjaśnimy, czy poręczyciel spłaca kredyt po śmierci dłużnika, warto wyjaśnić, kim właściwie ta osoba jest. Żyrant (inaczej poręczyciel) w momencie zaciągania kredytu przez kredytobiorcę staje się gwarantem spłaty, ponieważ ręczy swoim majątkiem za rzetelność kredytobiorcy. Inaczej mówiąc, jeśli dłużnik nie będzie spłacał swojego zobowiązania, bank będzie mógł zwrócić się do poręczyciela po zwrot swojej należności.

Pytanie, czy żyrant spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy, dotyczy więc w praktyce tego, czy w takiej sytuacji złożona przez niego obietnica wygasa. Trzeba jednak pamiętać, że żyrant składa obietnicę bankowi, niepierwotnemu kredytobiorcy. W związku z tym wciąż będzie odpowiadać swoim majątkiem za spłatę zobowiązania nawet w przypadku śmierci głównego dłużnika.

Jednocześnie nie zawsze spłata kredytu przez żyranta po śmierci kredytobiorcy będzie obowiązkowa. Tak, jak pierwotnie żyrant ponosił odpowiedzialność tylko w przypadku, gdy kredytobiorca nie był w stanie spłacić zobowiązania, tak i po jego śmierci wszystko będzie zależało od terminowości spłat dokonywanych przez spadkobierców.

Jeśli spadkobiercy będą spłacać zobowiązanie na czas, to bank nie będzie miał żadnych powodów, aby kontaktować się z żyrantem. Zwrócą się do niego jedynie w sytuacji, gdy spadkobiercy nie będą spłacać długu bądź też nikt nie będzie chętny, aby spadek przyjąć.

Terminowa spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy może być problematyczna dla jego spadkobierców, zwłaszcza jeśli mówimy o dużym kredycie hipotecznym z wysoką ratą. Z tego względu niektórzy decydują się na ubezpieczenie zobowiązania na wypadek śmierci.

W przypadku zobowiązań objętych ubezpieczeniem, gdy bank dowie się o śmierci kredytobiorcy (warto go jak najszybciej o tym poinformować), zwróci się do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę środków. Jednocześnie to, kto spłaca kredyt ubezpieczony po śmierci kredytobiorcy, zależy w dużej mierze od tego, na jaką sumę opiewało ubezpieczenie.

Jeśli suma ubezpieczenia wystarczy na całkowitą spłatę kredytu, to jest on zamykany i spadkobiercy nie muszą go regulować. Natomiast może się zdarzyć, że ubezpieczenie pokryje tylko część kredytu – w takiej sytuacji spłata ubezpieczonego kredytu po śmierci kredytobiorcy będzie też wymagała wkładu spadkobierców.

Umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy to sytuacja, w której bank zgadza się na zrezygnowanie z dalszego pobierania rat i „odpuszcza” dane zobowiązanie spadkobiercom. Z punktu widzenia spadkobierców to korzystne rozwiązanie, natomiast bardzo trudno będzie uzyskać na takie umorzenie zgodę.

Decyzja banku będzie zależeć od jego wewnętrznych procedur, a także szczegółów danej sytuacji. Niektóre instytucje mogą na przykład pozwalać na umorzenie kredytu osoby zmarłej, jeśli spadkobierca jest trwale niezdolny do pracy lub znajduje się w ciężkiej sytuacji życiowej (spowodowanej przykładowo klęską żywiołową). Jednak nie zawsze umorzenie kredytu w razie śmierci będzie możliwe.

Wyjątkiem, jeśli chodzi o umorzenie kredytu z powodu śmierci kredytobiorcy, jest kredyt studencki. W jego przypadku nie ma mowy o uznaniowości, nie trzeba się więc martwić o to, czy bank zgodzi się zobowiązanie umorzyć, czy też nie. Należy jedynie złożyć odpowiednie dokumenty (przede wszystkim akt zgonu) w instytucji kredytującej, a zobowiązanie będzie musiało zostać zamknięte.

Jeśli dany bank nie udostępnia na swojej stronie internetowej (czy np. w aplikacji mobilnej) gotowego wzoru, wniosek o umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy można także sporządzić samodzielnie. Żeby zwiększyć prawdopodobieństwo, że zostanie rozpatrzony pozytywnie, warto upewnić się, że zawiera kilka istotnych elementów, takich jak:

• dane kredytobiorcy i kredytodawcy,
• data i miejsce sporządzenia wniosku,
• wskazanie konkretnego zobowiązania, które ma zostać umorzone,
• prośba o umorzenie wraz z argumentacją,
• własnoręczny podpis.

Ponadto pismo do banku o umorzenie kredytu z powodu śmierci powinno zostać uzupełnione załącznikami potwierdzającymi znajdujące się w nim informacje, np. akt zgonu kredytobiorcy oraz dokumenty zaświadczające o trudnej sytuacji finansowej spadkobierców.

Gotowy wniosek o umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy wraz z załącznikami najlepiej dostarczyć do placówki banku. Można także sprawdzić, czy dana instytucja przyjmuje tego typu wnioski w formie elektronicznej lub listownej.

Spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy a przedawnienie to istotna kwestia. Niektórzy spadkobiercy mogą bowiem liczyć, że po śmierci kredytobiorcy wierzyciel zapomni o długu lub postanowi nie walczyć o jego spłatę i uda im się uniknąć obowiązku uregulowania zobowiązania z uwagi na jego przedawnienie.

W praktyce jest to jednak ryzykowna strategia. Wystarczy, aby wierzyciel podjął jakiekolwiek działania (co może zrobić nawet na dzień przed upłynięciem terminu przedawnienia) związane z procesem odzyskiwania długu, na przykład rozpoczął mediację, aby bieg przedawnienia rozpoczął się od nowa.

W tak zwanym międzyczasie nadal naliczane będą odsetki od długu, powiększające jego ostateczny koszt. W związku z tym spłata kredytu po śmierci matki czy też spłata kredytu po śmierci ojca stanie się jeszcze trudniejsza.

Dla osób pogrążonych w smutku po stracie osoby bliskiej temat tego, kto spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy, może wydawać się mało istotny. Niestety jednak potrafi wywrzeć duży wpływ na dalsze życie spadkobierców, więc nie pozostaje nic innego, jak bliżej się z nim zaznajomić.

Warto pamiętać, że każda osoba powołana do spadku ma prawo go odrzucić, alternatywnie może też przyjąć spadek, ale niekoniecznie w całości, tylko z dobrodziejstwem inwentarza (w której to sytuacji długi nie będą mogły przekroczyć wartości spadku). W ten sposób spłata kredytu po śmierci brata czy też spłata kredytu po śmierci ojca nie obciąży majątku własnego spadkobiercy.

Pewnym rozwiązaniem jest też złożenie wniosku o umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy, natomiast trzeba być świadomym, że banki nieczęsto się na to zgadzają.