W związku z tym zdecydowanie warto wiedzieć, czym ta cesja właściwie jest i jak działa. Często można spotkać się także z pytaniami o to, w jakich sytuacjach jest ona wykorzystywana, czy wymaga zgody dłużnika i z jakim kosztem się wiąże. Wszystkie te kwestie (a także wiele innych, które również odgrywają ważną rolę) zostaną wyczerpująco omówione w dalszej części tego artykułu. Zapraszamy!
Na czym polega cesja wierzytelności?
Wyjaśniając, czym jest cesja wierzytelności, warto po kolei omówić oba słowa, które składają się na tę frazę. Dzięki temu łatwiej będzie zrozumieć jej znaczenie. Cesja (od łacińskiego cessio, oznaczającego ustąpienie) zazwyczaj oznacza przekazanie komuś praw do czegoś. Wiele osób może kojarzyć to pojęcie, chociażby z cesją umowy na świadczenie usług telekomunikacyjnych (Internetu, telefonu).
Z kolei wierzytelność to prawo do żądania od kogoś określonej zapłaty – jeśli na przykład pożyczymy komuś pieniądze, to powstaje wierzytelność, która oznacza, że możemy żądać od niego zwrotu pożyczonej sumy. Cesja wierzytelności to w związku z tym przekazanie komuś prawa do żądania zapłaty od danego dłużnika, związanego z jakąś zawartą wcześniej przez osobę, która dokonuje cesji („odstępuje” od prawa do zapłaty) umową.
W praktyce oznacza, że dłużnikowi zmienia się wierzyciel i po prostu musi on zwrócić swoją należność innej osobie lub firmie, niż pierwotnie zakładał. Cesja wierzytelności jest umową cywilnoprawną, w ramach której prawa do wierzytelności są przekazywane, w związku z tym stosowane są w jej przypadku zapisy Kodeksu cywilnego.
Warto wiedzieć, że w ramach cesji wierzytelności na osobę trzecią przechodzą wszystkie prawa i należności pierwotnego dłużnika. Potwierdza to Kodeks cywilny, w którym można przeczytać: „Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki”.
Czy do cesji wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika?
Dla dłużnika może być istotne, do kogo należy dana wierzytelność, natomiast trzeba wskazać, że w wielu przypadkach wierzyciel nie będzie musiał pytać go o zgodę, zanim dokona cesji wierzytelności. Taką informację znaleźć można w artykule 509 Kodeksu cywilnego.
Stanowi on, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność, do której ma prawa, na osobę trzecią. Takie działanie nazywa się przelewem. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, w której takie postępowanie stałoby w sprzeciwie z ustawą, zastrzeżeniem umownym albo właściwości zobowiązania, którego dotyczy cesja.
Zazwyczaj jednak wystarczy, że zgodę wyrażą obie strony cesji, czyli cedent (dotychczasowy właściciel wierzytelności, na przykład bank lub firma pożyczkowa) oraz cesjonariusz (nabywca wierzytelności, przykładowo firma windykacyjna). Z oczywistych względów po nastąpieniu cesji wierzytelności powstaje za to potrzeba poinformowania o takim fakcie dłużnika. Powinien on bowiem wiedzieć, kto obsługuje jego dług i do kogo może się zwracać w jego sprawie – w przeciwnym wypadku może na przykład dojść do sytuacji, w której będzie on wpłacał środki na niewłaściwe konto.
Według Kodeksu cywilnego, w przypadku, gdy dłużnik nie wiedział o cesji i spełnił świadczenie względem pierwotnego wierzyciela, ma to skutek względem nabywcy. Oznacza to, że nowy wierzyciel nie może żądać, aby drugi raz dokonał on wpłaty, tym razem na jego konto, tylko sam musi odzyskać wpłacone środki od poprzedniego właściciela wierzytelności.
Kiedy wykorzystuje się cesję wierzytelności?
Cesja wierzytelności jest rozwiązaniem stosowanym w wielu różnorodnych przypadkach. Przykładowo przy zaciąganiu kredytu hipotecznego – jest ona jednym ze sposobów, które banki wykorzystują, aby zabezpieczyć spłatę należności. W tym wypadku chodzi o cesję wierzytelności z tytułu ubezpieczenia kredytu. Oznacza to w praktyce, że jeśli zostałyby spełnione określone warunki i ubezpieczyciel musiałby wypłacić pewną sumę, całość lub część środków należałaby do banku.
Na cesję wierzytelności decydują się także firmy, począwszy od małych, przez średnie, po wielkie, które mają problem z odzyskaniem należnych ich sum lub po prostu nie mają na to czasu, ponieważ zależy im na szybkim zastrzyku gotówki. Taki może dać cesja wierzytelności na firmę windykacyjną lub faktoringową, która pozwoli zazwyczaj od razu odzyskać część lub całość wierzytelności.
Windykacją i innymi krokami podejmowanymi w celu odzyskania długu zajmie się w takim wypadku nowy wierzyciel. Jest to korzystne rozwiązanie zwłaszcza dla firm, które mają problem z utrzymaniem płynności finansowej z uwagi na dużą ilość nierzetelnych kontrahentów lub udzielanych kredytów kupieckich. Można z niego skorzystać jednak także w przypadku, kiedy problemów z płynnością nie ma – choćby po to, aby można było skupić się na innych działaniach niż monitorowanie i kontrolowanie płatności.
Cesja wierzytelności – co obejmuje i jakie warunki trzeba spełnić?
Wierzytelności mogą jednoznacznie kojarzyć się z kredytami i pożyczkami, ale w rzeczywistości jest to znacznie szersze pojęcie. Jak już wspomniano, w przypadku cesji wierzytelności cesja może być, chociażby zapłatą od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia kredytu hipotecznego. Można też dokonać cesji wierzytelności z tytułu nieotrzymanej jeszcze zapłaty za wydany towar lub wykonaną usługę. Możliwości jest wiele.
Jeśli chodzi o warunki związane z cesją wierzytelności, to w pierwszej kolejności trzeba wskazać, że, jeśli wierzytelność jest stwierdzona pismem (czyli na przykład zawarto pisemną umowę pożyczki lub ubezpieczenia), to cesja również powinna mieć formę pisemną. Jeśli w umowie wierzytelności wskazano, że cesja wymaga zgody dłużnika, trzeba ją uzyskać.
Dodatkowo istotne jest to, że poprzedni wierzyciel ponosi względem nowego odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje, czyli że wskazany w umowie dług rzeczywiście istnieje i jego zwrot jest mu należne.
Jeśli chodzi o wypłacalność dłużnika, to jeśli nie ma wzmianki na ten temat w umowie przelewu (cesji), zbywca wierzytelności nie ponosi za nią odpowiedzialności. Zbywca może przyjąć na siebie taką odpowiedzialność, czyli na przykład może zadeklarować nabywcy, że dłużnik jest wypłacalny (i ponosić odpowiedzialność, gdyby okazało się, że był świadomy, że jest inaczej), ale nie ma takiego obowiązku. Jest to kwestia, którą powinni ustalić między sobą zbywca i nabywca wierzytelności.
Jakie informacje powinny znaleźć się w umowie cesji wierzytelności?
Jak już wskazano, w wielu przypadkach konieczne będzie zachowanie formy pisemnej przy cesji wierzytelności. Jest kilka istotnych kwestii, które warto zadbać, aby w takiej umowie się znalazły. Zabezpieczy to interesy zarówno zbywcy, jak i nabywcy wierzytelności i sprawi, że cała transakcja powinna przebiec szybko, sprawnie i bezstresowo, a także, że w późniejszym czasie nie pojawią się żadne spory czy niejasności dotyczące jakiejś kwestii.
Przede wszystkim w umowie cesji wierzytelności powinny znaleźć się pełne, rzetelne informacje odnośnie do obu stron umowy (firm, osób prywatnych). Konieczne jest także precyzyjne określenie, o jakiej wierzytelności mowa, co się na nią składa i od kogo można ją wyegzekwować. Warto podać jak najwięcej informacji, aby możliwe było zidentyfikowanie ponad wszelką wątpliwość, że dana wierzytelność rzeczywiście jest tą, która została przekazana nabywcy.
Jeśli więc na przykład dokonywana jest cesja wierzytelności z tytułu pożyczki, warto w umowie wskazać numer rzeczonej pożyczki. Powinny się tam również znaleźć informacje dotyczące ewentualnej zapłaty za cesję, a także odpowiedzialności, jaką biorą na siebie strony (czyli na przykład tego, że zbywca zapewnia o wypłacalności dłużnika).
W celu uniknięcia ewentualnych problemów z poinformowaniem dłużnika o cesji można także wskazać w umowie, która ze stron, w jakim terminie i w jaki sposób jest zobowiązana poinformować dłużnika o nastąpieniu przelewu. To tylko kilka przykładów – ostateczny kształt umowy zależy od ustaleń obu stron i można umieścić w niej także wiele innych zapisów, o ile są one zgodne z prawem.
Cesja wierzytelności – podsumowanie
Cesja wierzytelności to interesujący temat – przede wszystkim dla wierzycieli, którzy na przykład mają problem z wyegzekwowaniem spłaty jakiegoś zobowiązania. Dla samych dłużników z reguły nie jest ona znaczącym wydarzeniem, chociaż są od tej reguły wyjątki. Bywa, że na przykład poprzedni wierzyciel nie stosował bardziej stanowczych metod windykacji, zaś po cesji nowy właściciel wierzytelności, przykładowo firma windykacyjna, zmieni podejście do tego tematu.
Jeśli otrzymasz powiadomienie o cesji spłacanego długu, nie należy tego ignorować, ponieważ może się to wiązać z na przykład koniecznością wpłacenia kolejnych rat na inne konto bankowe. W razie problemów z płatnością czy posiadania jakichkolwiek pytań będzie też trzeba zgłaszać się do nowego wierzyciela, ponieważ pierwotny nie będzie już miał żadnego związku ze spłacanym zobowiązaniem i nie będzie w stanie w pomóc.