Poręczenie wekslowe – co to jest?

Poręczenie na wekslu polega na bezwarunkowym poręczeniu długu wekslowego. Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Jego zobowiązanie jest ważne nawet wtedy, gdy zobowiązanie, za które poręcza, jest nieważne z jakiejś przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej. Osoba opłacająca weksel nabywa prawa, jakie wynikają z niego, przeciw jednostce, za którą poręczyła, a także przeciw tym, którzy wobec niej odpowiadają z wekslu. W praktyce oznacza to tyle, że w momencie, gdy dłużnik nie wywiąże się z zobowiązania finansowego, to przechodzi ono na poręczyciela. 

Obowiązujące regulacje prawne wyraźnie wskazują, że poręczenie umieszcza się na wekslu lub na przedłużku. Dokument, który jest zatytułowany „poręczenie wekslowe” nie powoduje odpowiedzialności z art. 32 Prawa wekslowego, ponieważ prawo wyłącza możliwość udzielenia poręczenia wekslowego w odrębnym dokumencie. Zatem jego treść pozostaje bez znaczenia dla odpowiedzialności osoby, która na odwrocie weksla wpisała słowo „poręczam” i złożyła stosowny podpis. 

Poręczenie oznacza się słowem „poręczam” bądź innym zwrotem równoznacznym. Podpisuje je poręczyciel. Sam podpis wystawcy lub trasata na przedniej stronie wekslu traktuje się jako udzielenie poręczenia. Poręczenie powinno wskazywać, za kogo je dano. Jeśli nie ma takiej adnotacji, wówczas uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę. 

Weksel, poręczenie – czy są to pojęcia tożsame? Odpowiedź jest jednoznaczna: nie!

W ramach procedury poręczenia wekslowego stosuje się weksel. Aby poręczenie wekslowe mogło nastąpić, konieczne jest wystawienie weksla, którym jest nic innego, jak rodzaj papieru wartościowego. Jest on wykorzystywany po to, by zabezpieczyć umowę zawartą pomiędzy stronami (zwykle biznesowymi). Weksel należy więc utożsamiać z zabezpieczeniem. Sporządzenie go w istocie ułatwia egzekucję sądową należności. Poza tym można mu przypisać funkcję środka płatniczego. Dzięki niemu możliwe jest zaciągnięcie zobowiązania finansowego, w tym np. kredytu, a także opłacenie należności względem innej osoby. 

Wekslowe poręczenie jest to pewnego rodzaju deklaracja. Należy przez nie rozumieć zobowiązanie do przyjęcia spłaty długu, jeśli wystawca weksla nie uczyni tego. Działa to w podobny sposób, jak w przypadku żyrowania kredytu.

Najczęściej poręczenie na wekslu następuje przez osobę trzecią, czyli stronę, która nie jest podpisana na wekslu. Może nią zostać praktycznie każdy, kto posiada zdolność do czynności prawnych. 

Weksel poręczony może mieć formę weksla in blanco, który stanowi bezwarunkowe zobowiązanie do uregulowania spłaty. 

Sama klauzula wekslowa poręczyciela może przyjąć formę pełną lub skróconą. W przypadku pierwszego rozwiązania stosuje się zwrot „aval”, „gwarant” czy też „poręczam”. W wersji skróconej zakłada się, że wystawca weksla jest osobą, za którą dokonuje się poręczenia. Wówczas wystarcza podpis poręczyciela. 

Bank może poręczyć weksel konkretnej firmy (zleceniodawcy poręczenia) i zobowiązać się do jego spłaty wierzycielowi, gdy przedsiębiorca nie może tego zrobić. 

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936r. – Prawo wekslowe weksel in blanco z poręczeniem wekslowym jest wekslem niezupełnym w chwili jego wystawienia. Jest to papier wartościowy zawierający bezwarunkowe zobowiązanie osoby na nim podpisanej do zapłaty sumy pieniężnej względem posiadacza weksla. 

Funkcją weksla gwarancyjnego in blanco jest bezterminowe zabezpieczenie przyszłego długu wystawcy weksla, przy czym wysokości długu nie da się wyznaczyć w chwili jego wydania.  

Weksel in blanco poręczony zostaje wręczony, gdy zostaje zawarta umowa pomiędzy wydającym a odbiorcą, która skierowana jest na powstanie zobowiązania wekslowego, z jednoczesnym upoważnieniem do wypełnienia weksla w zastrzeżonym zakresie. 

Jeżeli weksel niezupełny zostaje uzupełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem, w takiej sytuacji nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, iż nie zastosowano się do niego, chyba, że posiadacz nabył weksel w złej wierze lub przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Z poręczeniem wiąże się też poręczenie cywilne. Poręczenie wekslowe i poręczeniem cywilne to odrębne zobowiązania. Podstawowym elementem wyróżniającym poręczenie wekslowe od poręczenia cywilnego jest to, iż tego pierwszego nie można w żaden sposób odwołać, natomiast drugiego już tak, pod warunkiem, że nie powstał jeszcze dług. Ponadto rozbieżność pomiędzy nimi dotyczy umieszczenia poręczenia. W poręczeniu wekslowym jest to weksel bądź przedłużnik. Z kolei poręczenie cywilne zapewnia nieco więcej możliwości, bowiem można wystawić je na oddzielnym dokumencie. Dodatkowo przy poręczeniu wekslowym wierzyciel nie ma obowiązku informowania poręczyciela o tym, że nie spłacił zobowiązania. W poręczeniu cywilnym takowy obowiązek istnieje. Poręczyciele powinni pamiętać o różnicach, bowiem wpływa to na zakres ich praw oraz obowiązków. Czy obie formy wykazują jakieś podobieństwa? Tak, poręczyciel zawsze odpowiada za długi wierzyciela, gdy ten nie dokona spłaty.   

Poręczenia wekslowe zwykle stosowane są przez przedsiębiorców. Dotyczą one głównie wykonania konkretnych usług bądź zakupu określonych produktów. Odnoszą się do wysokich kwot i odroczonych spłat.  

Poręczenie wekslowe jest rozwiązaniem, po które niezwykle często sięga się również wtedy, gdy zostaje podjęta decyzja o wzięciu kredytu. Kredytobiorca nie ma wystarczającej zdolności kredytowej, więc wykorzystuje weksel jako zabezpieczenie zobowiązania finansowego. Weksel in blanco w banku – czy jest to możliwe? Tak, jak najbardziej. Otóż podmiot ten w celu ochrony spłaty może przyjąć poręczenie weksla in blanco. Jak już ukazano, w momencie wystawienia nie jest do końca wypełniony, a brak podania pewnych danych może być celowe. Otóż może to dotyczyć np. kwoty do zapłaty. Jest on zniszczony dopiero po spłacie całości zadłużenia. 

Jeśli kredytobiorca zaprzestaje spłaty, weksel in blanco jest uzupełniany o sumę i termin jego płatności. Na tym etapie kluczowe jest też zawarcie tzw. umowy wekslowej pomiędzy placówką bankową a osobą korzystającą z kredytu. W tego typu dokumencie muszą być ujęte wszystkie szczegóły dotyczące wystawienia weksla, czyli między innymi okoliczności, w którym bank ma prawo uzupełnić go. 

Na obecną chwilę weksel in blanco przy kredycie hipotecznym użytkowany jest w niewielu instytucjach. W jego zastępstwie pojawia się ubezpieczenie.

Niestety nie ma możliwości wycofania poręczenia wekslowego. Jedyną opcją jest stwierdzenie, że jest nieważne. Dlatego też decyzja o byciu poręczycielem wekslowym powinna być wysoce przemyślana. 

O ważności zobowiązania wekslowego mówi się, gdy weksel zawiera podpisy wystawcy, akceptanta, a nawet samego poręczyciela. Poręczenie wekslowe uznaje się za nieważne, jeśli zawiera błąd formalny. Istnieje opcja przedawnienia poręczenia wekslowego. Ma to miejsce, gdy sam weksel zostaje przedawniony, czyli z upływem 3 lat, licząc od dnia jego płatności.