Pracodawca spóźnia się z wypłatą – jak zareagować?

Ile dni pracodawca może się spóźnić z wypłatą? Kodeks pracy stawia sprawę wynagrodzeń pracowniczych jasno – każdy pracodawca ma obowiązek wpłacać je co najmniej raz w miesiącu. Termin, w którym będzie się to odbywać, powinien być stały i odpowiednio wcześnie ustalony, a także zakomunikowany pracownikowi.

Zatory finansowe spowodowane nieterminowymi płatnościami od kontrahentów, nagłe załamanie rynku, światowy kryzys – jest mnóstwo powodów, które mogą sprawić, że pracodawca po prostu nie będzie w stanie wypłacić wynagrodzenia na czas.

Ta niemożność może nie wynikać z jego winy i być nieunikniona, nie zmienia to jednak faktu, że terminowe wypłacanie wynagrodzenia jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, który mimo niesprzyjających okoliczności powinien zostać wypełniony.

W szczególnych przypadkach może się zdarzyć, że brak możliwości wypłaty pensji obejmie szeroką grupę przedsiębiorców i zareaguje na taką sytuację państwo (np. wypłacając zamiast pracodawcy część bądź całość wynagrodzeń ze środków Pracowniczego Funduszu Gwarancyjnego).

Tak czy inaczej, wynagrodzenie musi zostać wypłacone i to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy. W przeciwnym wypadku pracownikowi przysługuje szereg praw, pozwalających na wyegzekwowanie swoich należności (i to z nawiązką).

W pierwszej kolejności powinniśmy nie reagować emocjonalnie, a podejść do całej sytuacji z niezbędną dozą rozsądku. Jeśli pracodawca spóźnia się z wypłatą po raz pierwszy, powinniśmy się z nim skontaktować i sprawę spróbować wyjaśnić polubownie.

Przyczyną zwłoki może być błąd systemu bądź ludzka pomyłka. W związku z tym zanim podejmiemy jakiekolwiek formalne kroki, ważne jest, abyśmy zgromadzili wszystkie niezbędne informacje i nie działali pochopnie.

Jeśli problem się powtarza lub wiemy, że opóźniony termin wypłaty wynagrodzenia nie wynika on z pomyłki, a pracodawca umyślnie spóźnia się z wynagrodzeniem, dopiero wtedy powinniśmy podjąć próbę wyegzekwowania swojej należności. Pomoże nam w tym Państwowa Inspekcja Pracy (PIP).

Co, jeśli pracodawca spóźnia się z wypłatą? Po złożeniu przez pracownika odpowiedniego doniesienia, Państwowa Inspekcja Pracy powinna przeprowadzić dochodzenie w kwestii tego, czy rzeczywiście znajduje ono potwierdzenie w rzeczywistości.

Jeśli okaże się, że rzeczywiście pracodawca spóźnia się z wypłatą, zostanie on odpowiednio ukarany. Może zrobić to bezpośrednio Państwowa Inspekcja Pracy, ale sprawa może również trafić do sądu.

Kary za nieterminowe wypłacanie wynagrodzeń bywają (w zależności od okoliczności i tego, jak długo pensja nie była wypłacana) bardzo dotkliwe i mogą wynosić nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Ponadto PIP w takiej sytuacji wyda pracodawcy nakaz wypłaty należnych wynagrodzeń i świadczeń.

Dla większości osób najważniejsze będzie odzyskanie swojej należności, jako że w związku ze spóźnieniem w wypłacie pensji mogły one pozostać bez żadnych środków do życia.

Warto w związku z tym wiedzieć, że jeśli pracodawca spóźnia się z wynagrodzeniem, pracownikowi przysługuje szereg praw. Konkretnie w takiej sytuacji może on:

• rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia
• żądać wypłaty należnego wynagrodzenia wraz z odsetkami za każdy dzień zwłoki
• zażądać wynagrodzenia za okres wypowiedzenia
• domagać się odszkodowania za poniesione straty.

Okres wypowiedzenia istnieje po to, aby chronić i pracodawcę, i pracownika – dzięki niemu ten pierwszy ma czas na znalezienie i wyszkolenie zastępstwa, zaś ten drugi – na znalezienie nowej pracy. Okres wypowiedzenia można jednak pominąć, jeśli doszło do ciężkiego naruszenia praw pracowniczych, a takim naruszeniem jest właśnie sytuacja, w której pracodawca spóźnia się z wypłatą.

Dzięki możliwości rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia możemy od razu podjąć pracę zarobkową w firmie, która rzeczywiście wypłaci nam wynagrodzenie na czas. W przeciwnym wypadku musielibyśmy jeszcze przez kilka tygodni lub miesięcy (w zależności od stażu pracy w danej firmie) pracować, nie wiedząc, kiedy otrzymamy za to wynagrodzenie.

Pracownikowi, którego pracodawca spóźnia się z wynagrodzeniem, należy się nie tylko wypłata całej należnej kwoty, ale także odsetki za każdy dzień zwłoki. Dochodzić tego prawa będzie jednak trzeba z własnej inicjatywy – pracodawca nie ma obowiązku wypłaty odsetek „z automatu”.

Wysokość odsetek może zostać ustalona w umowie o pracę lub przepisach wewnątrzzakładowych. Jeśli takich ustaleń nie ma, przyjmuje się wysokość odsetek ustawowych, a więc 8% w skali roku. Co ważne odsetki naliczają się już od pierwszego dnia zwłoki, i to nie od wynagrodzenia netto, a brutto. Ponadto nie trzeba od nich odliczać zaliczki na podatek dochodowy ani składek ZUS.

Żeby mogły zostać wypłacone odsetki za zwłokę w wypłacie wynagrodzenia, pracownik nie musi z tytułu spóźnienia ponieść jakichkolwiek szkód.

Jeśli pracownik rozwiązał umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z uwagi na opóźnienie w spłacie wynagrodzenia, wciąż należy mu się za rzeczony okres wypowiedzenia wynagrodzenie. Musi w tym celu jednak wystąpić do sądu o odszkodowanie.

Odszkodowanie będzie przysługiwało za okres wypowiedzenia, który obowiązywałby przy rozwiązaniu umowy w normalnym trybie (czyli na przykład, w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przez dłużej niż 3 lata, trzy miesiące). W przypadku, kiedy pracownik był zatrudniony na umowę na czas określony lub jedynie na czas wykonania określonego zadania, należne mu będzie odszkodowanie za dwutygodniowy okres wypowiedzenia.

Przed sądem można (i to w tym samym pozwie, w którym żądać będziemy zwrotu zaległej wypłaty, a także odsetek) domagać się również odszkodowania, jeśli w wyniku opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia ponieśliśmy jakieś szkody.

Żeby móc liczyć na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy, będziemy musieli w takiej sytuacji poniesione straty odpowiednio udokumentować i udowodnić, że powstały one właśnie z uwagi na fakt, że pracodawca spóźnia się z wypłatą.

Sytuacja, w której pracodawca spóźnia się z wypłatą, niestety zdarza się w Polsce nierzadko. Nie pomaga fakt, że wielu pracowników nie jest świadomych swoich praw i tego, w jaki sposób może walczyć o należne im wynagrodzenie. Wielu osób nie wie również, że poza wypłatą wynagrodzenia mogą starać się również o odsetki, a także o odszkodowanie za poniesione straty czy odszkodowanie za okres wypowiedzenia.

Warto pamiętać także o tym, że opóźnienie w wypłacie pensji jest ciężkim naruszeniem praw pracowniczych i stanowi podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Dzięki temu możemy błyskawicznie znaleźć nowe zatrudnienie i zapobiec dalszej erozji naszych finansów.